Er gaat geen week voorbij of er komt wel ergens een bericht voorbij – zij het op Twitter, Facebook, wijnblog of wijnforum – over de ingewikkelde wijnwetgeving in Duitsland.
Na bijna drie jaar bloggen over Duitse riesling zijn er ook voor ons nog altijd hiaten in onze kennis over hoe alles nu juist in elkaar past.
Daarom beginnen we aan een reeks artikels die de Duitse wijnwetgeving in historisch en economisch perspectief tracht te zetten.
Waarschijnlijk gaat dit ook nog niet 100% volledig zijn. We doen wat we kunnen, en delen alle informatie die we hieromtrent gevonden hebben.
Deel 1: De Duitse wijnbouw in de geschiedenis
Deel 2: De historische voorbode van de Duitse Wijnwet van 1971
Deel 3: De totstandkoming van de Duitse Wijnwet van 1971
Deel 4: De Duitse Wijnwet van 1971
Deel 5: Aanvullingen en aanpassingen na 1971
Deel 6: Het ontstaan van de VDP
De regelgeving van Verband deutscher Prädikatsweingüter, VDP
In deel 6 kan je lezen over de ontstaansgeschiedenis van de elite wijnvereniging in Duitsland.
Sinds de oprichting van VDP werd de regelgeving stap voor stap aangepast om tot een uniform geheel te komen.
In 2012 werd de meest recente wijziging doorgevoerd, waardoor nu voor nagenoeg heel Duitsland hetzelfde viertrapssysteem betaat. Duitsland zou Duitsland niet zijn als hier toch niet nog wat uitzonderingen toegelaten worden, maar daarover later meer.
Op de site van VDP lees je “dat de vernieuwde VDP.classificatie geen deel uitmaakt van de officiële Duitse wijnwet, maar eerder een in-house statuut is van de Duitse Prädikatswijnhuizen voor wie de kwaliteit van een wijn gedefinieerd wordt door het “terroir”, waarbij dus oorsprong en kwaliteit inherent aan elkaar zijn verbonden.
Hoewel deze classificatie enkel bindend is voor leden van VDP, is ze bezielend voor de Duitse wijncultuur als geheel.”
De classificatie die in 2012 het daglicht zag baseert zich op vier kwaliteitsniveaus. Uitgangspunt is dus de kwaliteit van de wijngaard en de kenmerken van elk terroir. Grote wijnen, zegt VDP, komen uit grosse Lagen.
Om lid van VDP te worden, moet een wijnboer kwalitatief hoogwaardige wijngaarden bezitten. Wijnbouw, wijnproductie en wijnverkoop moet op het domein zelf uitgevoerd worden. Het maximale rendement (75 hl/ha), de toegelaten druivensoorten evenals ecologische voorwaarden behoren ook tot de richtlijnen.
Momenteel zijn er zo’n 200 wijnbouwers aangesloten bij de vereniging. Een overzicht op de website van VDP.
De kwaliteitspiramide van de VDP
VDP.GUTSWEIN: Het basisniveau van de VDP-classificatie. Gutsweine zijn het visitekaartje van de wijnmaker. Ze moeten met eigen druiven worden gemaakt en dienen uiteraard aan de beginselen van de vereniging te voldoen.
VDP.ORTSWEIN: De tweede trap is voor wijnen afkomstig uit de betere wijngaarden van de gemeente. Ortsweine zijn de ambassadeurs van de streek en het terroir. Het maximumrendement is al iets lager.
VDP.ERSTE LAGE: Met deze derde trap worden wijnen van topniveau bedoeld. De wijnen zijn afkomstig uit wijngaarden die zich wat betreft terroir en klimaat als uniek hebben bewezen. Rendement bedraagt nog 60 hl/ha en manuele oogst is verplicht.
VDP.GROSSE LAGE: De elite van de Duitse wijngaarden. Specifieke percelen die sinds lang gekend staan om hun wijnen met groot bewaarpotentieel. Droge wijnen uit Grosse Lagen worden Grosses Gewächs genoemd (afgekort tot GG). Maximumrendement van 50hl/ha, uiteraard ook met de hand geoogst.
Uitzonderingen hierop zijn te lezen op het eerder vermelde artikel.
.jpg)
Zoals eerder al aan aangehaald, is dit viertrapssysteem erg verwant aan de gangbare classificatie in Bourgogne. Het verschil met Frankrijk is dat de wijnmakers aangesloten bij VDP leden zijn van een privaatrechtelijk georganiseerde vereniging.
De classificatie heeft dus enkel voor hen verbintenis. Voor alle andere wijnmakers blijft de Duitse wijnwet gelden.
In Frankrijk (Bourgogne) is er een echte officiële wijngaardclassificatie. Die ontbreekt momenteel nog in Duitsland.
Bij gevolg bestaan er momenteel twee classificatiesystemen in Duitsland: het Öechslesysteem van het Duitse Weingesetzes van 1971 en het terroirmodel van VDP van 2012.
Grote hoop dat de Duitse wetgever vroeg of laat met een vergelijkbaar kwaliteitsmodel als dat van VDP ten berde komt is er nauwelijks. Een compromisloze streven naar kwaliteit sluit wijnbouwers uit die niet op deze manier kunnen of willen werken.
En vermits de leden van VDP slechts 2,6% van de Duitse wijnoogst uitmaken, en daarbij met de 5000 ha VDP wijngaarden minder dan 5% van het Duitse wijnareaal omvatten, is het begrijpelijk dat er geen enkele politicus staat te springen om de VDP principes naar het parlement te brengen.
Desondanks is dit geen belemmering voor de verdere kwaliteitstoename van Duitse wijn. Veel wijnliefhebbers kennen de betekenis van de VDP classificatie en kiezen daarom voor flessen met het VDP logo. De “druivenadelaar” is ondertussen een teken van kwaliteit en vertrouwen geworden.
Natuurlijk zijn er ook wijnmakers die om verschillende redenen geen deel willen of kunnen uitmaken van de elitevereniging, en desondanks sinds lang uitstekende wijnen produceren, met aandacht voor zowel de wijnliefhebber als voor het milieu. Wijnmakers die hogere doelstellingen nastreven dan wat de Duitse wijnwet hen oplegt.
Niet alle topwijnmakers zijn dus lid van VDP. Maar misschien maakt ook niet elk VDP-lid topwijnen…
Zijn er dan geen opmerkingen te maken op het systeem dat VDP hanteert?
Uiteraard zijn die er wel.
Als we de ook de zoete wijnen in beschouwing nemen, en een tabel opmaken, wordt een en ander duidelijk.
| VDP | Kategorie | |
| Droog | Zoet | |
| Grosse Lage | Grosses Gewächs, Lage-vermelding, QbA | alle Prädikaten, Lage-vermelding, geen QbA |
| Erste Lage | QbA, Lage-vermelding | alle Prädikaten, Lage-vermelding, geen QbA |
| Ortswein | QbA, geen Lage-vermelding | QbA of alle Prädikaten, geen Lage-vermelding |
| Gutswein | QbA, Kabinett, Spätlese, geen Lag-vermelding | QbA of alle Prädikaten, geen Lage-vermelding |
Het valt op dat het grootste onderscheid eigenlijk nog steeds gemaakt wordt tussen de categorieën “Droog” en “Zoet”. Op zich is dat een goede zaak, want op de traditionele wijnetiketten is het verschil tussen droog en zoet niet altijd goed af te lezen. De consument doet een goede zaak. Als er geen Prädikat vermeld wordt, is de wijn droog. Eenvoudig.
Er kunnen wel andere opmerkingen gemaakt worden.
Zo zijn er wijnbouwers die net aan de trocken Prädikat wijnen hun eigenheid verlenen. Zij mogen hun wijn nu niet meer onder die naam op de markt brengen.
Ook stelt VDP als eis dat er per Grosse Lage maar één Grosse Gewächs wijn mag worden geproduceerd. Idem voor wat betreft de Erste Lage wijngaarden.
Om die redenen (onder meer) heeft Koehler-Ruprecht onlangs het lidmaatschap bij VDP opgezegd. Zij mochten immers hun iconische Kallstadter Saumagen Auslese Trocken R niet meer op de markt brengen.
Is het nodig dat er zoete wijnen in de laagste categorieën van Gutswein en Ortswein gemaakt moeten worden? Zou VDP niet beter nog meer voor kwaliteit gaan en enkel zoet toelaten vanaf niveau Lagenwijn?
Verder geldt sinds 2012 dat de droge wijnen onder de wetgeving van QbA (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiet) vallen. Hoewel VDP stipuleert dat droge Erste Lage en Grosse Gewächs wijnen minimum Spätlese niveau moeten halen, is chaptalisatie toch niet verboden. VDP verdedigt zich door te beweren dat sinds de klimaatverandering niemand nog naar suiker gaat grijpen. Voor de echte die-hards was dit toch even slikken.
En tenslotte kan men zich de vraag stellen wat het verschil is tussen een Erste Lage en een Grosse Lage. In de definitie van VDP spreekt men voor beide wijngaarden van topniveau. Wie beslist, op welke basis en op welke grond, over de klassering?
Enkele jaren geleden legden we de vraag voor aan VDP, en kregen een eerder weinigzeggend antwoord (lees hier).
De gekende kritiek op VDP is niet altijd onterecht.
Er zijn veel mindere domeinen lid van de elitevereniging, niet alle GG’s zijn die naam waardig, en niet alle Grosse Lagen zijn groots.
Toch afronden met een positieve noot:
De topwijnen worden steeds beter. Wijnmakers die tien jaar geleden tot de top behoorden, hebben zich nog verbeterd, zijn ecologischer gaan werken, en brengen steeds meer elegante wijnen voort.
De top is ook breder geworden. Sommige jonge wijnbouwers, die tien jaar geleden zo goed als onbekend waren, behoren nu tot de beste wijnmakers van Duitsland, terwijl sommige lang bestaande bedrijven uit een soort winterslaap zijn ontwaakt en een nieuw leven hebben gevonden.
Dat alles leidt tot wijnen met meer terroirexpressie, meer individualiteit en meer eigenzinnigheid.
En dat maakt het voor de wijnliefhebber juist zo boeiend.
Bronnen:
een complete lijst van geraadpleegde bronnen volgt na deze reeks artikels…
vrienden van de riesling 
Gerd gezegd:
Weeral een prachtig vervolg!
Als aanvulling: de leden die uit VDP stappen maken over het algemeen niet bepaald het grote licht. Tesch is een mooi domein aan de Nahe, maar speelt niet in de topliga. Koehler-Ruprecht heeft absoluut grote en iconische wijnen gemaakt. Met de fakkelovergave is het niveau van vroeger niet gehaald.
Zoet enkel vanaf erste Lage? Wel, de producties liggen bij zoet vaak zo laag, waardoor er al eens wijngaarden worden geassembleerd om toch een ietwat redelijk volume te krijgen. Ik zie het probleem daar niet van, aangezien dit de instap Auslese van een domein kan geven. Daarboven kunnen dan nog altijd Auslesewijnen met wijngaardvermelding komen.
Ivm chaptaliseren: voor droog is het bij de meeste topwijnmakers duidelijk dat botrytis absoluut niet gewenst is, ttz perfect gezonde druiven oogsten is een must. Waarom zou het in godsnaam een probleem zijn om ietwat te chaptaliseren? Ik spreek dan wel over finetuning hé. Zowat de allergrootste Duitse rode wijnmaker kiest ervoor om zijn top Pinot Noir te oogsten bij ca. 90-95 Oechsle, en dan eventueel een tikje aan te rijken. Jullie hebben deze wijnen al geproefd en prachtig bevonden. Maar door de band moet gezegd worden dat het in Duitsland inderdaad geen probleem is qua chaptaliseren, met de klimaatsverandering is het gebrek aan zuur eerder een issue.
Kijk, alles heeft voor- en nadelen. Maar wanneer je ziet hoeveel niet-VDP leden het voorbeeld van VDP volgen met hun indeling, wil dit iets zeggen. Ik ben groot voorstander. En ja, er verdwijnen wat belangrijke zaken, anderzijds wordt het potentieel van een aantal topwijngaarden terug veel beter in het daglicht gesteld.
Wat een kritiekpunt blijft, en dat halen jullie ook goed aan: een grosse Lage moet top zijn. En dat blijft toch een heikel punt. De echt grote GG’s voor Riesling zijn eigenlijk maar een groep van een 20-tal wijnen. Deze zijn elk jaar ook weg nog voor ze worden gebotteld. Langs de andere kant heb je heel wat VDP domeinen die hun GG’s moeilijk kunnen verkopen. Prijsniveau te hoog voor de kwaliteit.
Super informatieve reeks trouwens! Steeds een plezier om te lezen.
vriendenvanderiesling gezegd:
Dank je, Gerd. Deze gefundeerde tekst wil ik graag ook publiceren als een volwaardig artikel.
Gerd gezegd:
Dan zou ik hem graag wat meer uitwerken. De bovenstaande tekst is vlug vlug geschreven, maar een aantal zaken verdienen nuance en meer achtergrond. Maandag naar de VDP Mainzer Weinbörse, dat geeft dan weer meer stof, en met jullie tekst ook al een gespreksonderwerp.
vriendenvanderiesling gezegd:
We hebben tijd. Vervolg via mail dan, graag.
Gerd gezegd:
Komt in orde! Succes verder!