Ondertussen bestaat deze blog vijf jaar.
Het moet zijn opgevallen dat we ons, een uitzondering hier en daar niet te na gesproken, voornamelijk toegespitst hebben op rieslingwijnen uit Duitsland en de Duitse wijnwereld en -wetgeving in het algemeen.
Na vijf jaar wordt het hoog tijd om het vizier wat ruimer in te stellen, en eens over de Duitse grenzen heen te kijken.
Waar ter wereld maakt men nog rieslingwijn? Wat zijn daar dan de eigenschappen van, en wijkt dat af van wat men in Duitsland produceert?
Wie “Riesling” zegt, denkt waarschijnlijk in de eerste plaats, als het niet aan Duitsland is, aan de Franse wijnstreek Alsace (Elzas).
Nochtans is deze streek niet de tweede grootste in oppervlakte wat riesling betreft. Met ongeveer 3500 ha aanplant moet de Elzas, behalve Duitsland (22800 ha aan rieslingwijngaarden), ook nog Noord-Amerika (8500 ha) en Australië (4400 ha) laten voorgaan.
Bron: pressbook.alsacewines.com
Wijnbouw in de Elzas is gelokaliseerd op de oostelijke hellingen van de Vogezen, op een opeenvolging van uitlopers van de bergketen tussen de 200 m en 400 m hoog.
Het merendeel van deze hellingen zijn zuid tot zuidoost gericht. Samen met het gegeven dat de wijnstokken ongewoon hoog worden opgebonden, zorgt dit voor een optimaal rijpingspotentieel voor de druiven.
De Vogezen beschermen het gebied tegen overvloedige regen. Colmar is een van de droogste steden in Frankrijk, met gemiddeld amper 550 mm regen per jaar. Ter vergelijking: aan de andere zijde van de bergketen, in Gerardmer, valt gemiddeld 1300 mm neerslag per jaar, en in Hohneckberg zo’n 1800mm. De Vogezen beperken tegelijk de oceaaninvloed waardoor een meer continentaal klimaat wordt gecreëerd, met warme zomers en koude winters, maar met vooral een mooi najaar met warmte overdag en afkoeling ‘ s nachts, waardoor de rijping van de druif heel geleidelijk kan gebeuren.
Door de ligging en de geschiedenis is het gebruik van de rieslingdruif in Frankrijk strikt beperkt tot Alsace. Riesling is daarmee een van de vier “edele” druivenrassen (Riesling, Pinot Gris, Muscat, en Gewürztraminer) die in AOP Alsace Grand Cru gebruikt mogen worden. Volledigheidshalve dienen we te vermelden dat op deze regel enkele uitzonderingen toegelaten zijn. De details kan je vinden in de bijlage…
Momenteel zijn er in 51 Alsace Grand Cru AOP’s.
De AOP’s in Alsace zijn:
– AOP Alsace (71% van de productie). De erkenning voor AOP Alsace kwam er in 1962 toen Elzas aansloot bij het Franse AOP (toen AOC) systeem.
Botteling in de regio van herkomst is verplicht, en de fles moet de typische “flute”-vorm hebben.
Sinds 2011 zijn er 13 plaatselijke sub-appelaties gecreëerd, de Appelations Géographiques Communales. Voor deze AOP Alsace Communale wijnen gelden strengere regels.
Nog strengere regels zijn er voor de AOP Alsace Lieu-dit. Deze herkomstbenaming is in het leven geroepen om de specifieke wijngaarden die geen grand cru status hebben, toch te kunnen vermelden op het etiket.
– AOP Crémant d’Alsace. 24% van de wijnproductie in de Elzas is Crémant. De schuimwijn moet minstens 9 maanden “sur lattes” liggen, en de wijnen mogen pas verkocht worden als de wijn 12 maanden op fles is.
– AOP Alsace Grand Cru. 4% van de totale productie is Grand Cru.
Tussen 1975 en 2011 werden tijdens uitgebreide discussies in allerhande comités de afbakening van de beste percelen vastgelegd.
In oktober 2011 werd de lijst definitief bepaald. De kleinste Grand Cru wijngaard is 3 ha groot, de grootste (Schlossberg) 80 ha.
– Vendanges Tardives en Sélection de Grains Nobles zijn twee benamingen die bij AOP Alsace en AOP Alsace Grand Cru mogen toegevoegd worden. Ze duiden op wijnen met restzoet. Voor Riesling Vendages Tardives (late oogst) moet de most minstens 235 g/l suiker bevatten, voor Sélection de Grains Nobles is dat 275 g/l.
Voor beide categorieën geldt de beperking tot de edele druivenrassen, er moet met de hand worden geoogst, en er mag uiteraard geen suiker aan de most worden toegevoegd.
Terroir in Alsace:
Bron: pressbook.alsacewines.com
Ruwweg kan men de bodem in de Elzas onderverdelen in 13 geologische types. Men maakt geologisch onderscheid tussen bodemeigenschappen te vinden op de berghellingen, met erg gevarieerde en gefragmenteerde bodemtypes, op de uitlopers ervan, waar de meest complexe bodemstructuren te vinden zijn, en op de vlakte. Op deze laatste, meer recente afzettingsbodem vindt men geen Grand Cru’s.
Kort gezegd zijn de dertien verschillende bodems:
Op de hellingen: graniet en gneis; schist; vulkanisch afzettingsgesteente; zandsteen. Op de uitlopers: kalksteen; mergel-kalksteen; mergel-zandsteen; kalk-zandsteen en klei-mergel, met een dunne bebouwbare laag (30 – 40 cm) als bovenlaag. Op de vlakte: colluviale rotsachtige steenslag; alluviale terroirs; loess en leem.
Tijdens de zoektocht naar informatie om dit artikel te schrijven, verscheen bij Perswijn een supplement over Alsace. Een meer dan interessant bladerboek, dat vrij toegankelijk te raadplegen is. Lars Daniëls MW en René van Heusden schreven het werkstuk bij elkaar.
In een volgende artikel over deze wijnstreek op onze blog zal Elzaskenner Peter Depré enkele aanvullingen op dit artikel geven geven en de grand cru wijngaarden die voor de Rieslingdruif van belang zijn op een rijtje zetten. Iets om naar uit te kijken.
Meer informatie is ondertussen te vinden op onderstaande websites:
Officiële site van Vins d’Alsace
Het Alsace supplement van Perswijn 2016
Ook interessant: Pressbook Alsace Wines
vrienden van de riesling 