Weingut Tesch (Nahe): online degustatie met Dr Martin Tesch

Tags

Deutsche Riesling, Duitse Riesling, Nahe, riesling, Weingut Tesch

Hoe lang? Een klein jaar denk ik, hebben we gezocht naar een datum om een online tasting te kunnen organiseren met de wijnen van Weingut Tesch.
Het wachten was de moeite waard, dat wel.

Mijn eerste kennismaking met Weingut Tesch en wijnmaker Dr Martin Tesch was op ProWein, 2017 of 2018 moet dat geweest zijn. Een klein standje waar kleurrijke flessen verrassend zuiver Rieslingwijnen bleken te bevatten. Ik maakte onmiddellijk een notitie om dit domein te blijven opvolgen.

Door de hartelijkheid van het team bij Tesch kreeg ik een uitnodiging voor een begeleide online tasting (Covid-19, weet je wel), en even later een box met zes 0,25 liter flesjes Rieslingwijnen afkomstig van de belangrijkste wijngaarden van Weingut Tesch.

Op 5 mei zaten we dan voor het scherm, samen met enkele andere deelnemers, onder andere uit Canada en Duitsland.
Martin Tesch zou het hebben over de klimaatverandering, en hoe ze daar trachten mee om te gaan. En ondertussen werd er geproefd en kregen we gedegen uitleg over de wijngaarden, bodems, waterhuishouding, en van de niet zo conformistische stijl van wijn maken en eigenwijze manier van denken. Onafhankelijk en een beetje rebels,staat Martin in het leven. Compromissen zijn niet voor hem weggelegd. Zo stapte hij in 2014 uit de elitevereniging VDP. Te veel regeltjes, te moeilijk voor de manier waarop hij wil werken.

We proeven samen zes wijnen, en ondertussen vertelt Martin Tesch gedreven zijn verhaal.

1.- Weingut Tesch Unplugged^® Riesling trocken 2020
‘Dit is de wijn die voor Tesch alles veranderde, de wijn van mijn leven’, begint Martin over deze wijn. ‘In de jaren negentig werden Duitse wijnen steeds maar zoeter, en daar wilde ik afstand van nemen. Droge Riesling heeft inherente kwaliteiten als frisheid, mineraliteit, fruitigheid, en heeft geen overdreven alcohol of eikgebruik nodig.Je kan dus een hoge kwaliteit droge Riesling maken met weinig technologie.’
De eerste jaargang van deze Unplugged was 2001. Het briljante idee was in eerste instantie een regelrechte ramp: meer dan 40% van de klanten haakten af. De wijn was veel te droog voor de toenmalige Duitse consument, en de afschuwelijke Engelse naam stootte tegen de borst van de traditionele Duitse wijnconsument. Vandaag is de situatie gelukkig helemaal anders: ‘Het is de belangrijkste wijn voor het Weingut, en we zijn erin geslaagd van deze wijn een icoon voor de nieuwe generatie van droge Duitse Rieslingwijn te maken.’
In het glas komt een bleekgele fonkelende wijn, met koele mineraliteit, citrus, munt en grapefruit, sappige zachte zuren met groene perzik, sinaas en kleine groene kruidigheid. Droog, pittig en levendig, en toegankelijk.

De Lagewijnen, afkomstig van unieke wijngaarden:

2.- Weingut Tesch Löhrer Berg Riesling trocken 2020
Löhrer Berg is een wijngaard in Langenlonsheim, dicht tegen het woud gelegen.
Al op het einde van de 17de eeuw werd hier door een bisschoppelijke verordening riesling aangeplant, waardoor het de oudst vermelde wijngaard van de Nahe is.
De bodem bestaat uit vruchtbare leem, er zijn zes of zeven bronnen uit het woud die voor een goede waterhuishouding zorgen en de zuidelijke oriëntatie beschermt de druiven tegen wind en regen. Het is dus een ‘stressfree’ wijngaard, wat zicht vertaalt in de wijn.
Een groene flits fonkelt in het glas, waarin we mineraliteit, wijngaardperzik, zeste van mandarijn en sinaas opmerken. Zuivere citruszuren in de aanzet met rinse appel, grapefruit en citrus. Mometneel komt de wijn wat strak over.

3.- Weingut Tesch Krone Riesling trocken 2020
Laubenheimer Krone is de tegenpool van de Löhrer Berg, hoewel de wijngaard hier net naast is gelegen. Verder van het woud, echter, waardoor er geen bevloeiing meer kan geraken. De druiven hebben nagenoeg elk jaar waterstress, wat de wijn veel spannender, expressiever en gevarieerder maakt. Ook de gemengde bodem zorgt voor een grotere complexiteit.
Een bleekgele wijn met een verfijnde floraliteit, kruidig en een zanderige mineraliteit. Sappig en verfrissend, met een goede balans door wat meer rondheid waardoor de zuurtjes ingedekt worden.

4.- Weingut Tesch Königsschild Riesling trocken 2020
In de Langenlonsheimer Königsschild bestaat de bodem uit lichte leem met kalksteen, afkomstig van overblijfselen van het oerstrand dat zich daar bevond. De kalksteen geeft een lichte, elegante en slanke Riesling, hoewel jaargang 2020 daar lichtjes van afwijkt: deze wijn vertoont wat meer expressiviteit tegenover andere jaren. Nochtans was er niets aan beheer van de wijngaard of werken in de kelder veranderd.
In het glas komt de wijn met een iets geëvolueerde citroengele kleur. Rijp geel fruit en gedroogde perzikjes, boomfruit en een kleine oxidatieve toets maken de neus erg complex en verleidelijk. Dens mondgevoel met sap, diepte en grip. Veel schakering van wit, tot geel en gedroogd fruit, met citrus en citroenschil. Heel mooie geconcentreerde expressievolle wijn vol rijp fruit. Heerlijk.

5.- Weingut Tesch Karthäuser Riesling trocken 2020
Karthäuser – de naam komt van een kartuizerklooster dat in Laubenheim gevestigd was – heeft een van de meest interessante bodems voor riesling: Rotliegendes. Verweerde rode zandsteen met veel ijzer geeft de wijn een grote complexiteit en ‘mineral magic’.
Licht strogeel, complexe neus van sinaas, citrus, rabarbertaartje, perzik en klein exotisch fruit. Rijp fruit vol sappigheid hier, expressief, met gebalanceerde zuren, fijn en edel mondgevoel, met veel grip en densiteit. Mooie wijn.

5.- Weingut Tesch St. Remigiusberg Riesling trocken 2020
Laubenheimer St. Remigiusberg is de meest prestigieuze wijngaard van Weingut Tesch, hoewel het de kleinste oppervlakte heeft. De vulkanische bodem levert een wat afwijkende Riesling op, met een meer exotisch karakter en een rokerige mineraliteit.
Lichtgouden schittering in het glas, rokerig mineraal, bloemenwei, munt en kruiden, mandarijntjes, sinaas en mango zijn te onderscheiden in de neus. In de mond komt een zuivere finesserijke wijn met precisie en focus. Klein tropische vruchten, zachte citruszuurtjes, perzikjes.
Grote klasse, heerlijke topwijn.

Hartelijk dank aan Dr. Martin Tesch voor de uitnodiging en de interessante proef- en infosessie.

Weingut Jakob Schneider: rijzende ster met topwijngaard in de Nahe (Duitsland)

Tags

Deutsche Riesling, Duitse Riesling, Nahe, riesling, Weingut Jakob Schneider

Het is veel te lang geleden dat ik in de Nahe was. Momenteel laat de privé- en werksituatie het nog niet toe om er enkele dagen tussenuit te trekken. Het is nochtans een interessante streek om te ontdekken, niet in het minst door de natuur, maar evenzeer omwille van de verscheidenheid aan bodems, veroorzaakt door het vulkanische verleden van de regio. En uiteraard ook omwille van de vele topdomeinen die het gebied rijk is.

Niederhäuser Hermannshöhle

Een van mijn favoriete wijndomeinen kwam onlangs op de proeftafel bij Wijnhuis Tinto. Steven Van De Woestyne voert Weingut Jakob Schneider al enkele jaren in, en de recente jaargang kwam net voor de openflesdagen toe. Tijd voor een vernieuwde kennismaking.

Sinds 1575 is het Weingut Jakob Schneider in handen van de familie Schneider. De huidige wijnmaker Jakob Jr. is de zesde generatie. 85% van de aanplant is riesling, 10% zijn voor de burgunders (weissburgunder, grauburguner en spätburgunder) en er staan nog 5% andere soorten.
In totaal bezit de familie 25 hectare wijngaard. Bijzonder is de grote aanplant op de beroemde wijngaard Niederhäuser Hermannshöhle. Je kan hier spreken van een duopolie: Weingut Dönnhoff bezit 5,3 van de 8,5 ha, Weingut Jakob Schneider 3 ha. Ook de steile wijngaard Norheimer Dellchen delen ze met Dönnhoff. Verder hebben ze druiven op onder meer de geclassificeerde wijngaarden Felsensteyer en Klamm, met zicht op het riviertje de Nahe.

De familie Schneider

In de afgelopen jaren is Weingut Jakob Schneider niet onopgemerkt gebleven in de vakpers. In 2017 werd het bedrijf terecht uitgeroepen tot Aufsteiger des Jahres (vrij vertaald: rijzende ster van het jaar) door Gault&Millau. Stephan Reinhardt (Robert Parker Wine Advocate) schrijft in 2020: ‘Qua prijs-kwaliteitverhouding speelt Jakob Schneider nog steeds alleen in zijn eigen competitie.’
En de jury van de Vinum Weinguide is in 2022 nog lovender: ‘Dat Jakob Schneider al een tijdje aan de absolute top van de Nahe is gearriveerd hebben we hier al meerdere keren aangegeven. Inmiddels is er na tientallen jaren ervaring als wijnmaker bovenop zijn expertise nog een andere belangrijke kwaliteit naar voren gekomen: de rust en zekerheid om alles perfect te doen in het dagelijkse werk, en dat proef je dan ook in de wijnen.’

Jakob Schneider Jr.

Topwijngaard Niederhäuser Hermannshöhle ligt direct aan een bocht van de rivier de Nahe met een perfecte expositie aan de zon. De hellingen van de wijngaarden strekken zich uit tussen 130 en 175 meter boven zeeniveau, het hellingspercentage ligt tussen de 40 en 70 procent. De bodem bestaat voornamelijk uit zwartgrijze verweerde leisteen met een optimaal vermogen om warmte op te slaan. De leisteen is vermengd met vulkanisch stollingsgesteente, kalksteen en porfier. Dit zorgt dan weer voor een goede bodemdrainage. Op de Hermannshöhle wordt voornamelijk riesling verbouwd. Het is al meer dan een eeuw de meest gerenommeerde wijngaard van de Nahe.

Het hoeft geen twijfel dat het paradepaardje van het Weingut Jakob Schneider van deze topwijngaard Hermannshöhle afkomstig is. Naast een wijn afkomstig van jonge stokken (de ‘gewone’ Hermannshöhle Riesling trocken) bottelen ze de ‘Premiumwijn’ Hermannshöhle MAGNUS in een stevige fles met gouden capsule.

Op de proeftafel bij Wijnhuis Tinto stond hiervan jaargang 2019.

Weingut Jakob Schneider Hermannshöhle MAGNUS Riesling trocken 2019:
De wijn komt met een geschakeerd aroma in het glas, als ware het een weerspiegeling van de bodemvariatie: citrus, steenfruit, klein exotisch en rijp geel fruit, met een grote complexiteit en een uitgesproken minerale kruidige impressie. Materie, grip en gulle sappigheid  van bij de aanzet, citrus en citruszeste, mandarijntjes en perzik. De stevige ruggengraat van zuren worden door een fijne fruitigheid gebalanceerd. Talmende, verfijnde afdronk.

Groeiseizoen 2019 was een van de betere jaargangen in de reeks warme jaren van 2018 tot 2020. 
Deze wijn kan, door zijn structuur, inhoud en gewicht, zeker enkele jaren in de kelder liggen, maar is door het evenwicht en de gelaagdheid nu al een feest in je glas.
En, ook niet onbelangrijk, nog betaalbaar. Zoals alle wijnen van Jakob Schneider dat zijn.

Weingut Jakob Schneider                                 
Winzerstrasse 15
D-55585 Niederhausen / Nahe                    
schneider-wein.com            

Wijnhuis Tinto
Blauwe Steenstraat 75
9070 Heusen (bij Gent)
wijnhuistinto.be

                             

---

Dit artikel verscheen ook op WijnWijnWijn-magazine, en werd verstuurd met nieuwsbrief #7 van 11/05/2022.
Abonneer je hier op de nieuwsbrief van WijnWijnWijn en mis niks van de nieuwe gepubliceerde berichten en artikelen, zowel van de WijnWijnWijn-redactie als van de WijnWijnWijn-partners.

Biodynamisch in Alsace: Domaine Muré

Domaine Muré, Propriétaire de Clos St Landelin

Het tweejaarlijkse beurs Millésimes Alsace werd in 2020 om de gekende reden geannuleerd. Ook dit jaar kon de beurs niet op de normale manier plaatsvinden. Het Conseil Interprofessionnel des Vins d’Alsace (CIVA) organiseerde daarom in juni een digitale versie van het evenement: Millésimes Alsace DigiTasting®.
Ik kreeg een uitnodiging in mijn mailbox om mee te proeven: ik kon proefboxen met mini-flesjes bij vier of acht van de 100 deelnemende producenten opvragen, en een afspraak vastleggen om samen met de producent virtueel in contact te komen en te proeven. Ik aarzelde geen seconde, om enkele klikken later vast te stellen dat alle proefwijnen bij alle domeinen al lang “uitverkocht” waren.
Enkele weken later: een fijn berichtje van Véronique Muré. “We zagen dat je geïnteresseerd was in onze wijnen maar dat er geen wijnen meer beschikbaar waren. Wil je toch nog enkele proefflesjes ontvangen?“

Domaine Muré: vier eeuwen geschiedenis
Een eeuwenoud domein, dat kan je gerust stellen. Sinds de 17de eeuw staat Muré gekend als een van de beste domeinen in Alsace. In 1650 plantte Michel Muré enkele wijngaarden aan in Westhalten, in het zuiden van Alsace. Een kleine drie eeuwen later, in 1935, breidde Alfred Muré het landgoed verder uit met 12 ha, waaronder de volledige ommuurde wijngaard Clos St Landelin. De terrassen werden heraangelegd en herplant. In 1966 verhuisden de zonen van Alfred, Oscar en Armand Muré, de familiewijnmakerij van Westhalten naar het naastgelegen Rouffach. René Mure, de kleinzoon van Alfred, nam het bedrijf over in 1976 en was de elfde generatie Muré als wijnmaker. Hij gaf onlangs op zijn beurt de fakkel door aan zijn kinderen Véronique en Thomas, die dus de twaalfde generatie zijn.
Thomas Muré studeerde wijnbouw en oenologie in Beaujolais. Hij verdeelt zijn tijd tussen de kelder en de 25 hectare wijngaarden van het domein, terwijl Veronique een graad in landbouwkunde heeft. Zij is verantwoordelijk voor het commerciële en administratieve werk van het domein.

René, Véronique en Thomas Muré – © Tourisme-eguisheim-rouffach.com

Biodynamiek
De 25 hectare van het landgoed zijn zowel biologisch (Ecocert) als biologisch-dynamisch (Demeter en Biodyvin) gecertificeerd, wat betekent dat er geen chemische of synthetische producten worden gebruikt. Al sinds 1999 werken ze organisch, en behoren daarmee tot de pioniers van de biologische wijnbouw in Alsace.
Biodynamische wijnproductie baseert zich op biologische landbouwmethoden, zoals natuurlijke compost als meststof en het vermijden van chemische pesticiden, fungiciden, herbiciden, en wordt aangevuld met het gebruik van natuurlijke bodemsupplementen die zijn bereid volgens de formules van de Oostenrijkse filosoof Rudolf Steiner. In de biodynamiek volgt men ook een plant- en oogstkalender die afhankelijk is van astrologische cycli van maan en zon. Belangrijker is dat door deze filosofie een wijngaard ecologisch zelfvoorzienend wordt en wijnmakers hun wijngaard behandelen als een levend ecosysteem. Duurzaamheid is dan geen modewoord.

Wijngaarden
Domaine Muré beschikt over wijngaarden in de onmiddellijke omgeving van Rouffach, in het zuiden van Alsace, 20 km onder Colmar.
Côte de Rouffach, net ten westen van het dorp, is een verzameling hellingen met oriëntatie op het zuiden en zuidoosten. Côte de Rouffach is een Appellation Communale (een dorpsbenaming, waarvan er slechts 13 zijn in Alsace), een categorie boven de basis AOC-benaming Alsace en net onder de Grand Cru benaming.
Je vindt er klei-kalksteen bodems met een goede waterhuishouding. Muré heeft hier riesling, gewurztraminer, pinot gris en pinot noir staan.

Tussen de dorpjes Westhalten en Soultzmatt ligt de grand cru Zinnkoepflé. Kalkhoudende zandstenen bovengrond met overwegend schelpkalksteen (Muschelkalk) uit het Trias. Zinnkoepflé is de hoogste grand cru-wijngaard in Alsace: een steile helling op 420 meter hoogte. Riesling en gewurztraminer staan hier aangeplant.

Vlakbij de gebouwen van Domaine Muré ligt de grand cru Vorbourg, met daarin de lieu-dit Clos St Landelin. De clos is een monopole, dus helemaal in bezit van Domaine Muré.
Vorbourg grand cru bestaat uit klei-kalksteenbodem met af en toe wat löss in de lagere percelen. De bodem is er wat rijker aan klei vergeleken met de Clos St Landelin. Op de zuidoostelijke hellingen staan riesling, gewurztraminer en pinot noir.

Het plateau boven de Clos Saint Landelin is de lieu-dit “Lutzeltal“. De bodem is hier bijzonder stenig, zandige kalksteen met een beetje klei. Door de blootstelling aan de wind is het microklimaat er erg droog. Domaine Muré produceert er een Pinot Gris en een Pinot Noir.

De wijngaard “Steinstuck” (lieu-dit) ligt boven het dorp Westhalten en doet zijn naam alle eer aan: de kalkstenen bodem (Muschelkalk) is erg stenig. Hier staat sylvaner, riesling en muscat.

De lieu-dit Clos St Landelin is het paradepaardje van Domaine Muré. De 12 ha (deels) ommuurde wijngaard is in alleenbezit (monopole) van het bedrijf.
Pal op het zuiden aan de zuidkant van de grand cru Vorbourg ligt de clos. De wijnen die hier vandaan komen hebben recht op de benaming Alsace Grand Cru en mogen de naam Vorbourg op het etiket dragen, met vermelding van de Clos.
De ondergrond bestaat uit kalkzandsteen uit het Bajociantijdperk met kalksteen conglomeraten uit het Oligoceen. De wijngaarden zijn aangelegd op steile terrassen om het bodembehoud van de rotsachtige helling te bevorderen. Alle druivenrassen kregen hun optimale locatie toegewezen. Riesling staat onderaan de helling, gewurztraminer en muscat in het centrale deel van de helling. Pinot gris vind je in de zuidwestelijke hoek, pinot noir bovenaan op de vlakke top. Pinot Noir mag onder de huidige wetgeving hier nog niet als Grand Cru benoemd worden, dat geldt ook voor de sylvaner, die in de zuidoostelijke hoek staat. Er gaan geruchten dat er ook enkele rijen syrah aangeplant staan, die als experiment voor de klimaatverandering moeten dienen.

VinsAlsace.com ©CIVA

In de wijngaarden wordt traditioneel gewerkt. Ploegen en wieden, in de biologisch-biodynamische filosofie, met respect voor de bodem en het terroir. De hoge plantdichtheid zorgt ervoor dat de wijnstokken diep moeten wortelen. Het werk in de kelder is minimalistisch – er wordt naar gestreefd om zo veel mogelijk de unieke terroir te weerspiegelen. Ook het gebruik van inheemse gisten hoort daarbij, en een lange rijping van de wijnen op hun fijne droesem voor extra textuur.

---

Geschiedenis van St Landelin
Landelin (ook Landelinus van Ettenheimmünster genoemd) was een kluizenaarsmonnik uit Schotland die zich in de zevende eeuw in de bossen aan de Rijn vestigde, eerst in Alsace, later aan de overzijde, in Ortenau. Daar werd hij door jagers vermoord.
Op de plaats waar hij stierf ontsprongen vier bronnen.
Enkele jaren later, nadat enkele mirakels aan hem werden toegeschreven, werd Landelin heilig verklaard.

Er werd een klooster gesticht dat later werd gereorganiseerd door bisschop Heddon.
De bisschop richtte later een tweede en groter klooster op, op enige afstand van het eerste, dat de naam Ettenheimmünster kreeg (van het Latijnse Ettonis monasterium wat het klooster van Heddon betekent).
Het klooster kreeg schenkingen, onder andere eigendommen in Rouffach, waaronder wijnstokken.
Deze schenkingen werden de “praedium sancti Landelini” genoemd, de heilige landgoederen van Sint Landelinus.
De schenkakte verwijst naar “wijngaarden die tot de beste van Alsace behoren“.

Het klooster stond in Duitsland, in de Ortenau (Baden), in het plaatsje Ettenheim (Etten is de Duitse naam van bisschop Heddon). Aan de ingang van de barokke kerk die op de plaats van het vernielde klooster werd gebouwd kan je nog steeds de bronnen bezichtigen die worden toegeschreven aan Landelinus.

Enkele van de geschonken wijngaardpercelen bevonden zich in de voormalige dorpjes Altengassen, Vorberg – de oorspronkelijke naam van de huidige Vorbourg Grand Cru –, Rothengarten en Mannberg.
Men vindt geschriften die spreken over de percelen van de “Bien de Saint Landelin” en in de buurt van de Saint Landelin fontein. Volgens de oude kadastrale kaarten van Rouffach bevindt de Saint Landelin-fontein zich op een plaats genaamd Hauhl, tegenwoordig Clos Saint Landelin. De bron stroomt nog steeds aan de voet van de wijngaard.

---

De wijnen
Ha, eindelijk proeven.
In de proefdoos vond ik drie wijnen, die ook in België verkrijgbaar zijn (zie onderaan voor de verdeler).

1- Domaine Muré Côte de Rouffach Riesling 2018
De Appellation Communale, afkomstig van de hellingen naast Rouffach, 40 jaar oude stokken, natuurlijke gisting en uitgegist tot 1 g/l restsuiker met een zuurtegraad van 7,4 g/l.
Florale en minerale (metalige) neus, met zeste van citroen en grapefruit, appeltjes en kweepeer. Het warme jaar 2018 doet zich gelden door een lichte pétrolé. Witte pitvruchten na opwarmen. Strak en rechtlijnig in de neus.
Ook de aanzet is strak, verfijnd en veelzijdig. Citruszuren domineren eerst, met nogal wat bittertjes, later rijper fruit (appel, peer, groene perzik), en een mooie kruidigheid (peper). Korrelig mondgevoel, beendroog, met net voldoende sappigheid en meer dan voldoende materie.
Na een nachtje in de koelkast komen wat oxidatieve tonen meespelen: licht sherry-achtig, nootjes; terwijl de pétrolé verdwenen is en rijper steenfruit toegevoegd wordt.  
De afdronk is peperig, mineraal/kalkig, en zuiver.
Al bij al is dit eerder een wijn voor de liefhebber, beendroog en strak, en met nogal wat hoekjes en kantjes aan. Ik kan het wel appreciëren.

2- Domaine Muré Côte de Rouffach Pinot Noir 2018
De tegenhanger van de Riesling, maar met nogal wat overeenkomsten in stijl.
De pinot noir op de Côte de Rouffach is 40 jaar oud, wordt voor de helft met de volle trossen vergist ( 50% whole clusters), restsuiker bedraagt 5,3 g/l. Rijping op hout, waarvan 14% nieuw.
Het is, net zoals de Riesling, een uitgesproken minerale wijn, licht op het fruit, met een uitgesproken kruidig karakter. In de neus vind je dan ook een aardse stenigheid, klein rood fruit en kruiden. In de mond slank, licht, met iets meer fruit (rood en een beetje zwart) en terug dat minerale. En veel kruidigheid. Het is een eerder ingetogen en bescheiden wijn.
Op dag 2 is het muurbloempje opengebloeid tot een echte beauty. Het fruit is rijper en veel meer aanwezig: donkere kers en bramen, de kruiden werden specerijen: kaneel en kruidnagel. Goede zuurstructuur en romig mondgevoel, nu met donkerder fruit. Ragfijne tannines. In de afdronk vinden we terug wat fruit, zwart en blauw, de kruidigheid, samen met wat karamel van de houtopvoeding.
Weer niet de meest toegankelijke wijn, maar wel boeiend en evoluerend. De 13% alcohol is amper merkbaar door de goede fraîcheur. Met enkele jaren flesrijping wordt dit een mooi glas wijn.

3- Domaine Muré Clos St Landelin Riesling 2018
Een van de toprieslings van het domein, uit de monopole Clos St Landelin. Plantdichtheid van 10.000 stokken per hectare; gemiddelde leeftijd 49 jaar. Na een trage fermentatie met natuurlijke gisten wordt 3,2 g/l restsuiker en 7,3 g/l aciditeit gemeten.
Hier prijken onderaan het etiket trots de namen van de wijnmakers: ‘Véronique & Thomas Muré’. Terecht.
De wijn zet wat gistig aan in de neus, maar dat verdwijnt en maakt plaats voor pitfruit (wijngaardperzik, mirabel), citrus- en boomgaardfruit. Kleine kruidigheid. Mineraliteit. Een zekere romigheid verwijst naar het verblijf op droesem.
Volop sappig fruit in aanzet, van perzik over rijpe appel tot kleine tropisch vruchten. Het beetje restzoet (is het echt maar 3 gram?) draagt bij tot het aangename mondgevoel. Kalkige mineraliteit en groene kruiden naar de afdronk toe. Lange talmende afdronk met wit fruit en mineraliteit. 
Een erg mooie Riesling, die ook weer gebaat is met enkele jaren kelderrust. Hier geen hoekjes en kantjes, maar een glas vol klasse.

Tenslotte nog vermelden dat Domaine Muré zich ook toelegt op de productie van Crémant d’Alsace (schuimwijn), en een heel gamma zoete wijnen heeft, zowel Vendages Tardives (van riesling, gewurztraminer, pinot gris en muscat) tot Sélections des Grains Nobles (SGN) van riesling.
En un grand merci aan Véronique Muré om mij te laten kennismaken met hun wijnen.

---

Domaine Muré – Clos St. Landelin
Véronique et Thomas Muré
Route Départementale 83, sortie Soultzmatt
68250 ROUFFACH (France)
Tel. : +33(0) 3 89 78 58 00
Fax : +33(0) 3 89 78 58 01
domaine@mure.com

Verdeler in België:
Vins Pirard, verschillende locaties
email

---

Bronnen:
Domaine Muré
Leaflet Muré
Vins d’Alsace
Verbunt-Verlinden
DS.fr

James Suckling
dnfinewine.com
thewinesociety.com
Autour du Mont St Odile
Wikipedia
Wikipedia

Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) -deel 2

---

Lees ook: Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) -deel 1

Ik kwam in contact met Madeleine Ries van Weingut Madeleine Ries tijdens een Clubhouse audioconferentie. Elke vrijdagnamiddag houden Ghislaine Melman en Anne-Wies van Oosten in de reeks ‘It’s Wine O’Clock’ een praatje over allerlei wijngerelateerde thema’s. Bij het thema over Duitse wijnen waren Albert de Jong en ikzelf als spreker uitgenodigd, en daar was ook Madeleine te gast om kort over wat over het thema te spreken. Dat deed ze met zoveel enthousiasme dat mijn belangstelling gewekt was.

© Weingut Madeleine Ries

De energieke Madeleine heeft haar Weingut op een nieuw pad gezet. In plaats van de strikte wetmatigheid waarmee vroeger werd gewerkt, gaat Madeleine op een meer gevoelsmatige manier met haar wijnen om.
Ze wil voeling krijgen met de druiven, met de planten, maar ook met de wijnen als ze vergisten en rijpen in haar kelder. Vanaf augustus begint ze een band op te bouwen met “haar druifjes”. “Ik ben nogal emotioneel en wil de druiven ruiken en proeven, en zien hoe de wijnstokken erbij staan. Daardoor kan ik me een beeld vormen van hoe ik de wijn wil maken.“
Zo beslist ze al in de wijngaard over welke gisten ze wil gaan gebruiken voor de wijn die daar vandaan moet komen.
In de kelder zelf werkt ze met ‘tijd en temperatuur’. Ze is nagenoeg dagelijks in de kelder om de evolutie van de wijnen te volgen, en dat houdt in dat ze dagelijks proeft en analyseert en beslist of en welke aanpassingen er moeten gebeuren. Regeling van de temperatuur is belangrijk, ze blijft graag in de buurt van 19°-20°C, wat aan de hoge kant is.
Ze spreekt gedreven en vol vertrouwen over haar manier van wijn maken: vol inzetten op aromatiek, streven naar een laag alcoholgehalte, met behoud van een mooie aciditeit en volop fruitigheid. Daar slaagt ze wonderwel in.

Ik kreeg een heel mooie reeks wijnen te proeven. Madeleine gidste me er enthousiast doorheen. Een kort overzichtje, in dit deel de Rieslingwijnen.
Lees ook Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) -deel 1 voor de andere druivenrassen…

1- Weingut Madeleine Ries Taubenberg Riesling trocken 2019
Taubenberg is steile helling met een vlakker plateau boven. De druiven halen hier op verschillende momenten hun rijpheid: eerder aan de basis, en later op het plateau. Zandige leem en kiezel overheersen.
In de neus wijngaardperzik, rokerige mineraliteit, groene kruidigheid, een vleugje passievrucht. In aanzet heel mooie zuivere citruszuren, met groene perzik en fijne fruitigheid. Dens mondgevoel, koel en rechtlijnig, met balans en focus.
Mooie wijn, loepzuiver, gebalanceerd en focus.

2- Weingut Madeleine Ries Langenstück Alte Reben Riesling feinherb 2019
De Alte Reben zijn aangeplant in 1961, Langenstück heeft klei-leem in de bodem. De wijnen hier zijn ‘late developers‘: ze hebben tijd nodig om open te komen. Geef ze dus wat rust of proef de wijn over enkele dagen.
Langenstück Alte Reben is een feinherbe Riesling met 13,4 gram restsuiker en 7,8 gram totale aciditeit.
Snuffelneus met zolderappeltjes, abrikoosjes en perzik, zoete kruidigheid, rijpere citrus en klein tropisch fruit. Sappig en rond met veel fruitinhoud en een goed evenwicht. In de afdronk wat fijne bitters. Wijn met een hoge doordrinkfactor, en goed potentieel voor enkele jaren rijping.

3- Weingut Madeleine Ries Sonnenberg Riesling trocken 2019
Net als de Taubenberg krijgt deze Sonnenberg 8,5 gram restzoet mee.
Pas na een dag of drie ontplooit de wijn zich ten volle.
Mineraliteit en groene citrus, abrikoos en kweepeer, zolderfruit. Zachtere citruszuren onder veel wit en geel fruit, wat kruidigheid en kleine tropische vruchten. Dens en sappig, goed in evenwicht, kleine bittertjes naar de afdronk toe. Goede complexe afdronk die weer naar een volgend glas vraagt. Mooie Riesling.

Taubenberg, Langenstück en Sonnenberg zijn alle Erste Lagen in Eltville. De drie Rieslingwijnen hebben elk hun eigen karakter. De Langenstück Alte Reben, die iets meer restzoet heeft (feinherb) maar dat helemaal integreert in zijn structuur en amper merkbaar is, spant de kroon. De Taubenberg geeft een wat koelere indruk, terwijl de Sonnenberg een wat warmere indruk nalaat.

Er zijn nog enkele rieslingwijnen met restzoet. Die komen later in deel 3 aan bod.

“Wine must be fun”, zegt Madeleine Ries enkele keren in het gesprek. En dat kan ik alleen maar beamen.
Zoals ik in deel 1 al schreef: het zijn “instant feelgood, make happy” wijnen.
Als ik haar vraag waar ze in de toekomst naartoe wil werken, zegt ze dat ze haar niche heeft gevonden: persoonlijke wijnen maken zoals ze ze zelf graag drinkt.
Daar is ze in elk geval al in geslaagd.

Ik heb er echt waar van genoten, en van zodra het lukt ga ik naar Rheingau en Eltville om bij Madeleine Ries wat wijnen op te halen.

---

De enthousiaste Madeleine is te zien in een recente video van WineTalk@Rheingau, waarin ze over haar wijnen, haar filosofie en ervaringen in de wijnwereld spreekt.

Lees ook Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) -deel 1

Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) – deel 1

---

Soms is een wijndegustatie gewoon leuk en ontspannend. Soms wordt je er gewoon gelukkig van. Dat was het geval toen ik met Madeleine Ries via Zoom haar wijnen kon proeven.
Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik enkele wijnen al een paar dagen vooraf had geopend en geproefd. En ja hoor, ook toen werd ik er gelukkig van.

Weingut Madeleine Ries ontstond begin 2020.
Daarvoor was ze aan het werk bij Weingut C. Belz, het wijndomein van haar echtgenoot Karl-Christian Ries.
Madeleine behaalde in 2011 haar bachelordiploma voor wijnbouw en oenologie aan de hogeschool van Geisenheim, nadat ze ervaring als wijnmaker had opgedaan in de eigen regio Rheingau (oa bij Wgt Breuer) en in de coöperatieve in de Hessiche Bergstrasse (Bergsträsser Winzer).

In 2017 nam ze de taak van keldermeester in het eigen wijnbedrijf op. Ze had haar eigen visie op wijn maken, en in 2019 besloot het echtpaar om een nieuwe richting in te gaan.
Vanaf 2020 werd het Weingut C. Belz hernoemd naar Weingut Madeleine Ries.
De activiteiten van het wijndomein werden afgesplitst van het loonwerkbedrijf van Karl-Christian, en Madeleine werd volledig verantwoordelijk voor het werk in de kelder. Karl-Christian blijft het werk in de wijngaard doen.

Door haar stage in de Hessische Bergstrasse kwam ze in aanraking met een groot aantal druivenrassen, meer dan riesling alleen. Er ging een heel nieuwe wereld voor haar open, en dat wil ze met veel enthousiasme tot uiting brengen in haar huidige project. Hoewel riesling de belangrijkste druif blijft, met 70% van de aanplant, heeft ze een rist andere druiven aangeplant: spätburgunder, schwarzriesling (pinot meunier), pinot noir, grauburgunder, weissburgunder, chardonnay, cabernet mitos en dunkelfelder. De totale aanplant bedraagt 12 ha.
In de kelder werkt ze met cultuurgisten, die ze nauwkeurig selecteert volgens het gewenste resultaat. De witte wijnen en de rosés worden opgevoed op inox, de rode wijnen rijpen op grote oude vaten, soms ook op inox.
Leuk detail zijn de roze kleurelementen op de fles: de capsule en de tekst op het etiket krijgen de signatuurkleur van het domein.

Roze capsules op de flessen

Ik krijg een heel mooie reeks wijnen te proeven. Madeleine gidst me er enthousiast doorheen. Een kort overzichtje…
Lees ook Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) -deel 2 voor de Riesling-wijnen (volgt)

1- Weingut Madeleine Ries Grauer Burgunder 2019
De droogste wijn in het gamma, met slechts 2,3 gram restsuiker.
Aromatische neus van bloemen, zolderfruit, perzik en een hintje exotisch fruit. Droog en strak in aanzet, met een fijne fruitigheid en stevige zuurstructuur.
Verfrissende mooie wijn door de zuurtjes, droog in afdronk.

2- Weingut Madeleine Ries Weisser Burgunder 2019
De eerste jaargang van deze Pinot Blanc. Aanplant van 12 jaar oud, overgenomen van Schloss Schönborn.
Floraal en wit fruit, zuiver en in de neus al sappigheid. Verfrissend en lichtvoetig, met veel sap en een goede balans. Opvallend ‘lekkere’ afdronk met wat munt en pitfruit. Je verlangt naar nog een slok. Heerlijke dorstlesser.

3- Weingut Madeleine Ries Rosé feinherb 2019
Deze rosé is gemaakt van pinot noir.Volgens Madeleine staan deze druiven niet op de meest ideale plek voor rode Spätburgunder, maar rosé lukt wel. Ook deze wijn is feinherb, met 13,1 gram restsuiker.
Een mooie zalmroze kleur. Klein rood fruit, zeste van citrus en grapefruit, meloen en perzik. In de mond dartel, fris, door de goede zuurtjes en het sappige fruit. Smakelijk en eenvoudig, maar goed gemaakt.

4- Weingut Madeleine Ries Schwarzriesling Blanc de Noir 2019
De pinot meunier voor deze Schwarzriesling werd in 2000 aangeplant. Een droge Blanc de Noir met 4,5 gram RS en 6,5 gram aciditeit. Uienschilkleur, aantrekkelijk.
Aardbei, kersjes, bosaardbei, fruitsnoepjes, en aromatische peer in de neus, met een lichte kruidigheid. Droge maar fruitige aanzet, met dartele zuurtjes, kleine besjes, perzik, dens en romig. Goede afdronk vol rood fruit.
Erg mooie rosé, die duidelijk een klasse hoger speelt dan de vorige wijn.

5- Weingut Madeleine Ries Cabernet Mitos 2019
Toen Madeleine de pinot blanc wijngaard van Schloss Schönborn mocht overnemen, werd ze verplicht om ook de wijngaard met cabernet mitos te nemen. Een vergiftigd cadeau, dacht ze eerst. Tijdens haar verblijf in de Hessische Bergstrasse had ze immers niet de allerbeste ervaringen met deze druif. Tot ze besloot de druiven te temmen, zoals een ‘boze schoonmoeder’, grapt ze zelf.
In 2019 werden de druiven relatief vroeg geoogst, omdat de wilde everzwijnen ze kwamen opeten. Het is de eerste jaargang, op inox grootgebracht. Cabernet mitos is een kruising van blaufränkisch x cabernet sauvignon.
Aromatisch met donker rood tot blauw fruit, braambes en cassis, lichte animaliteit, donkere chocolade en cacao, ook wat kaneel. Zoet fruit in eerste aanzet, romig en rond, donker bessenfruit. Ook hier spelen de zuurtjes de ondersteunende rol, zodat de wijn fris en levendig blijft. Zachte tannines in afdronk, kaneel en donkerfruit komt terug.

Er is een duidelijke lijn te trekken doorheen het gamma: het zijn “instant feelgood, make happy” wijnen.
Laag in alcohol, een streefdoel van de wijnmaakster, waardoor je zonder schroom een tweede glas kan drinken. Modern, toegankelijk, en daardoor op zijn plaats vandaag de dag. Wijnen om met vrienden te genieten, om op terras in de zon te drinken, om bij een lekkere schotel te proeven.
Goed gebalanceerd, met een hoge drinkbaarheidsfactor.

---

De enthousiaste Madeleine is te zien in een recente video van WineTalk@Rheingau, waarin ze over haar wijnen, haar filosofie en ervaringen in de wijnwereld spreekt.

Lees ook Kennismaking met Madeleine Ries (Rheingau) – deel 2 (volgt)

Op bezoek bij Weingut Fritz Wassmer (Baden)

Tags

Baden, Deutsche Wein, Duitse Riesling, Duitse topwijnen, Duitse wijn, Fritz Wassmer

De mooiste degustaties komen als je ze het minst verwacht.
Op onze terugreis uit Italië planden we een tussenstop, het toeval leidde ons naar zuid-Baden, waar we een overnachting vonden op een boogscheut van Schlatt, een klein gehuchtje van Bad Krozingen. Het was onmogelijk om aan de verleiding te weerstaan om even langs te gaan bij Weingut Fritz Wassmer, waarover Peter in lovende bewoordingen verslag deed naar aanleiding van zijn persreis naar Baden vorige zomer.
Toen we in de late namiddag aan de vinotheek arriveerden stak de sleutel al in het slot, maar Fritz Wassmer zelf zei dat we gerust nog binnen konden gaan. Eigenlijk wilden we gewoon weten of we enkele flesjes konden kopen. Maar daar hadden ze bij Weingut Fritz Wassmer geen oren naar. We moesten een paar wijnen proeven, en van het een kwam het ander. Twee en een half uur later stonden we verbluft terug buiten, nadat een myriade aan wijnen in ons glas waren gepasseerd. Zeker toen kersverse kracht in de vinotheek Allessandro afgelost werd door Lisa Wassmer, dochter van vader Fritz, werd het echt interessant.

Schlossberg Staufen, met complantation van chardonnay en pinot blanc; tegenwoordig staat hier ook cabernet sauvignon aangeplant. Foto © Weingut Fritz Wassmer

Maar eerst even over het domein zelf.
Het Weingut Fritz Wassmer ligt in het Markgräflerland, een van de negen districten (Bereiche) van Anbaugebiet of wijnregio Baden. De meeste wijngaarden van het domein liggen echter een dertigtal kilometer noordelijker, in Bereich Breisgau.
Wijnbouw was niet de enige activiteit van de familie Wassmer, en nu nog steeds heeft vader Fritz een landbouwbedrijf waar hij aardbeien, asperges en kerstbomen teelt. Maar de wijnstok won wel aan belang. In 1998 richt hij Weingut Fritz Wassmer op. Dochter Lisa, die met hart en ziel mee in het wijnbedrijf staat, focust zich nu enkel op het wijn maken. Ze bezitten ongeveer 40 ha wijngaard, waarvan de belangrijkste de Sommerhalde (Bombach, Bereich Breisgau), Roter Berg (Kenzingen, Breisgau), Schlossberg Achkarren (Achkarren, Kaiserstuhl), Kaiserberg (Herbolzheim, Breisgau) en Schlossberg Staufen (Staufen, Markgräflerland) zijn.

Hoewel de nadruk ligt op burgundersoorten, en dan vooral op pinot noir (spätburgunder) en chardonnay, heeft Weingut Fritz Wassmer een veelheid aan druivensoorten aangeplant. De keuze in de vinotheek is dan ook uitgebreid. Gutedel (chasselas), auxerrois, pinot blanc, pinot gris, riesling, muskateller, gewürztraminer, maar ook cabernet sauvignon, cabernet franc, syrah en zelfs viognier kan je hier vinden.

Vader en dochter Fritz en Lisa Wassmer

De perfectie in wijnstijl waar Fritz Wassmer naar streefde trok vanaf de start van zijn domein de aandacht. Zijn eerste wijnen die in 1999 op de markt kwamen waren eerder ongebruikelijk voor Baden, omdat Fritz eerder een Bourgondische stijl voortbracht.
Dat was niet toevalling. Fritz Wassmer liep een jaartje mee op het vooraanstaande Bourgondische Domaine de la Romanée Conti vanwaar hij met ideeën en intuïtie terugkwam, ervan overtuigd dat hij in Baden ook eenzelfde stijl en kwaliteit zou kunnen maken.
Hij kocht Franse klonen en plantte die aan op zijn beste wijngaarden, die hij speciaal selecteerde voor elk specifiek druivenras. Het hoge ijzergehalte in de bodems en de hoge pH waarden zijn ideaal voor grote spätburgunder. Van scheuten maakt hij tegenwoordig zijn eigen selectie wijnstokken, waardoor hij nog beter de stijl kan sturen.
Hoge plantdichtheid, tot zelfs 13.000 stokken per ha, zorgen voor competitie tussen de stokken en daardoor een betere kwaliteit.
Lisa Wassmer vertelde me dat ze zelfs een eigen systeem gebruiken om de “groene oogst” te doen. Groene oogst wordt gedaan om de opbrengst per stok te verminderen. Men knipt gewoonlijk de onderste helft van de wijntros weg als de besjes nog klein en groen zijn. Daardoor kan de tros meer voedingsstoffen krijgen, omdat men de verhouding tussen bladoppervlak en vrucht beïnvloedt. Met minder druiven zullen de smaken meer geconcentreerd worden. Dat is vooral belangrijk als je op zoek bent naar wijnen met veel concentratie en body.
Bij Wassmer knipt men niet zomaar de onderste helft van de trossen weg. De onderste trossen zijn belangrijk, zegt Lisa. Ze zorgen voor het behoud van een goede aciditeit, omdat ze meestal net iets later rijp zijn dan de bovenste druiven.
Dus knipt men bij Weingut Fritz Wassmer verticaal, de zijde van de tros die niet aan de zon wordt blootgesteld verwijderen ze. Daar is ervaring voor nodig: mensen in de wijngaard die weten wat ze doen en waar ze moeten wegknippen. Dat vertaalt zich in meer werkuren en gespecialiseerder personeel. Maar dat hebben ze er voor over.

De degustatie
De vinotheek is prachtig, klassiek en modern verenigd tot een warm geheel.

De wijnen op de wijnlijst staan opgedeeld in Gutsweine (wit, rosé en rood), Premium Weine (wit en rood) en Lagenweine (wit en rood). Er zijn uiteraard ook edelzoete wijnen (Auslese en Beerenauslese) en enkele Sekten.

De witte Gutsweine zijn verrukkelijk fris, vertonen de eigenschappen van de druif zonder al te veel complexiteit, en zijn vooral prijskwaliteit onklopbaar.
Gutedel 2019 (chasselas of Gutedel is een typische druif voor Baden, en komt ook net over de grens in Zwitserland voor) is dorstlessend met vers wit fruit; Auxerrois 2019 is mineraler met iets rijper fruit; Sauvignon Blanc 2019 is grassig en sappig. De Riesling 2018 is eerder atypisch voor de druif, maar blijkt traditioneel hier op deze manier verbouwd te worden. Licht reductief met florale en boterige tonen, minder zuren en een tikje zoet.
In rood proeven we de Spätburgunder 2018: rode besjes en frambozen, strak en wat kruidig met eerder stevige tannines. Als instap-Pinot Noir kan dit tellen.

Bij de witte Premium wijnen valt de Weisser Burgunder “R” 2016 (Pinot Blanc) me wat tegen: karamel en hout zit nog teveel op voorgrond. Bij de Grauer Burgunder “R” 2015 (Pinot Gris) is het hout wel mooi geïntegreerd, wat voor deze druif niet eenvoudig is. Een mooie aciditeit en delicate toast vallen op. Ik ben helemaal weg van de Sauvignon Blanc “R” 2017, met fijne aroma’s, fijn houtgebruik, lange afdronk.
De Chardonnay 2017 is creamy, sappig en complex, een grote wijn. Ook de Viognier 2018 is heerlijk, impressies gaan bijna richting rode wijn, vol en rijk, met een mooie aciditeit.

De witte Lagenwijnen zijn stuk voor stuk pareltjes.
Schlossberg Staufen Weisser Burgunder 2016: groots en complex, ik had nooit gedacht dat je dit met een pinot blanc kon bereiken.
Sommerhalde Bomberg Grauer Burgunder 2016 is wat meer op karamel en kruiden, en minder mijn ding, maar de intrinsieke kwaliteit is groot.
Schlossberg Staufen Chardonnay 2017 is als een mooie bourgogne, met botertoets van het hout en voldoende fruit en materie.
Schlossberg Staufen Chardonnay 2018 is fijn floraal en wit fruit en groene kruiden, vergeleken met de 2017 heeft deze wijn een iets warmer en breder mondgevoel, ook een tikje meer restzoet.
Kaiserberg Herbolzheim Chardonnay 2018 is de eerste jaargang dat deze wijngaard afzonderlijk in de fles komt. Groene kruidigheid en mooi wit fruit, eerder strak met een geweldig mooie structuur en lange, talmende afdronk. Grote wijn!
Roter Berg Kenzingen Chardonnay 2016 gaat nog wat hoger in overtreffende trap. In de stijl van een grote Bourgogne, met fijne groene kruidigheid onder de witte vruchten, erg gevarieerd op de tong, lang en groots in afdronk. Topwijn.

In rood staan er heel wat Spätburgunders op de Premiumlijst.
Spätburgunder “M” 2017 (de “M” staat niet voor Medium maar voor Marita, de vrouw van Fritz en moeder van Lisa) heeft framboosjes, rijp rood fruit en rokerigheid, verfijnde en lichtere sappigheid, met een lange afdronk van fijn fruit en wat kruiden.
Er komt een reeksje Alte Reben aan, die duidelijk het oogstjaar vertalen. De Alte Reben zijn hier ouder dan 40 jaar, afkomstig voornamelijk uit de Kenzlinger Roter Berg.
Spätburgunder Alte Reben 2017 gaat een stapje hoger in seriousness: bourgondisch in stijl, goede complexiteit, wat hout.
Spätburgunder Alte Reben 2016 is licht animaal, en wat delicater en verfijnder dan de 2017, ook wat meer kruidigheid hier.
Spätburgunder Alte Reben 2014 is rijper en voller, met kruiden en romigheid.
Spätburgunder “XXL” 2015 dan. XXL, hier wel voor extra extra large: de wijnmakers willen laten zien wat er mogelijk is met pinot noir in Baden. Het is dus een blockbuster, met een donkere kleur, rijp rijk fruit, rozijntjes en gedroogde vruchten, krachtig en stevig in de mond, met rijpe maar nadrukkelijke tannines.
We krijgen ook de Spätburgunder “XXL” 2014 in het glas. Die is wat strakker, en heeft wat frisser fruit, maar enveneens de stevige nadrukkelijke tannines.
Spätburgunder “CCL” 2016 is als een soort Auslese: de druiven worden uitgezocht en geselecteerd voor deze topcuvée. “Caelestino Cum Largitate” (hemels en overweldigend) werd deze wijn gedoopt. Overweldigende complexe neus, met fijn rood en zwart fruit, in mondgevoel hemels complex en lang. Grote wijn!

Het wordt laat, we zijn al bijna twee uur aan het proeven. Moeder Marita neemt over, want Lisa moet de jongste zoon te slapen gaan leggen.
We besluiten ook om het kort te maken, want mama Wassmer komt nog met een arm vol Lagenweine aanzetten. Jammer, maar helaas, moeten we ons beperken tot
Sommerhalde Bombach Spätburgunder 2016 met aardbeitjes en kleine rozijntjes en rode vruchten is licht, fijn en groots. Wat een delicate structuur en fijn fruit in de mond, ook de tanninestructuur is groots.
Roter Berg Kenzingen Spätburgunder 2016 komt uit een fles die al een kleine week open staat. Daardoor wat rijper en ronder met gedroogd fruit hier, maar de structuur blijft bewaard.
Kaiserberg Herbolzheim Spätburgunder 2016 is geweldig! Animaliteit, vol fruitig en kruidigheid, peperig en stenig, en toch verfijnd op de tong met een veelheid aan impressies. Topwijn.

Met spijt nemen we afscheid, de familie Wassmer heeft indruk gemaakt, en niet in het minst heel de reeks wijnen hier.
Nogmaals een welgemeend dankjewel voor de warme ontvangst en de uitgebreide degustatie aan heel de familie Wassmer!

De wijnen van Fritz Wassmer worden sinds kort ingevoerd in België door Langbeen Duitse Topwijn.

 

 

Weingut Zilliken revisited – deel 3: werk in de wijngaard en de kelder: een bloemlezing

Na de memorabele ervaring bij Egon Müller blijven we nog wat in de Saarvallei.
In Saarburg bezoeken we Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken, en hebben een lang gesprek met Hanno en Dorothee Zilliken.

Lees ook (eerst): Weingut Zilliken revisited – deel 1
Lees ook (eerst): Weingut Zilliken revisited – deel 2

Ondertussen krijgen we alle informatie waar we om vragen. Een bloemlezing…

Oogsten: Net als bij Egon Müller is er geen lijn te trekken op het moment waarop de druiven voor de verschillende wijnen geoogst worden. In bepaalde jaren (zoals 2005) werden de druifjes voor de nobele zoete wijnen (van Auslese tot Trockenbeerenauslese) als eerste geoogst, met een selectie van druif per druif doorheen de wijngaard. Die enkele druiven zijn dan door de weersomstandigheden optimaal rijp geworden, terwijl de andere druiven nog wat tijd nodig hadden. In 2015 was het net andersom: dan zijn de druiven voor de nobele zoete wijnen als laatste geoogst. Ook wat Grosse Gewächs betreft is er geen lijn in te trekken. Zilliken verkiest gezonde, optimaal rijpe druiven zonder een spoortje edelrot. Druiven die nog niet verschrompelen, en met een maximum alcoholpotentieel van 12,5% Dat levert een erg kort oogstvenster op, dan is het alle hens aan dek om zo snel mogelijk te oogsten. Voor de zoete wijnen zoeken ze dan net weer wel de verschrompelde druiven op. Die komen soms per tros, andere jaren moet echt druif per druif geoogst worden. Hoe sneller de druiven schrompelen, hoe beter. Dan wordt immers maximaal de aciditeit behouden. 2018 was zo’n jaar bij Zilliken. De druiven die geoogst werden behielden een heel mooie zuurtegraad, waardoor de wijnen van 2018 hier erg mooi zijn geworden. Eiswein wordt nagenoeg niet meer geoogst. In de jaren tachtig van vorige eeuw kon men minstens om de twee jaar Eiswein produceren. De laatste tien jaar is dat niet meer gelukt. Interessant om weten is ook dat Zilliken de druiven die bleven hangen voor Eiswein nooit afschermde met netten of folie. Dat leverde nogal eens wat competitie op met de vogels die een druifje lustten.

Het klimaat, het blijft een gespreksonderwerp. Dorothee Zilliken vertelt dat collega’s wijnmakers in de omgeving de rendementen optrekken onder invloed van de opwarming. “Wij doen dat bewust niet“, zegt ze. Net als Egon Müller wordt hier strikt toegezien op lage rendementen. “Zelfs het stukje nieuwe aanplant op het steilste gedeelte van de Rausch, dat we drie jaar geleden hebben kunnen bijkopen, haalt amper 20 hl/ha. Daar waar onze buren tot 50 hl/ha binnenhalen, en in 2018 zelfs tot 60 hl/ha gingen.”
“Een beetje stress is trouwens goed voor de druiven” zegt Hanno. “We irrigeren daarom ook niet, zelfs niet in de hete dagen van afgelopen jaren. Wat we wel doen, sinds 1999, is de bodem bedekken met hakselhout. Dat geeft na verloop van tijd humus, maar het helpt ook tegen onkruid en het regelt de vochtigheid van de bodem. In 2018 hebben een experiment gedaan met inzaaien van bloemen, maar door de warmte zijn ze niet eens uitgekomen. Wie weet moeten we binnen enkele jaren wel rekening houden met irrigeren. We zullen zien.“

De kelder: Anne Krebiehl MW schrijft in haar boek “The Wines of Germany” over de kelder bij Zilliken. Vrij vertaald: “Een element dat een bepalende invloed heeft op de gewichtloze stijl van de wijnen van Zilliken, ongeacht van welk predikaatniveau, is hun kelder. Diep onder de grond is het er altijd 10°C en vochtig. Water drupt van het plafond. Oude en nieuwe foeders liggen naast elkaar, de nieuwe worden gedurende een enkele jaren gevuld met droesem en water om ze klaar te maken om de Riesling te ontvangen. Het vochtgehalte is zo hoog dat de wijn niet uit de vaten verdampt, de vaten blijven heel het jaar rond nat en gevuld (…). Zilliken beklemtoont dat de minimale zuurstofuitwisseling die de wijnen ondergaan belangrijk is voor zijn wijnen.“

We zien het met eigen ogen. Koel, vochtig, gedruppel van water. Er is een onderaardse bron die, als alles stil is, voor wat gemurmel op de achtergrond zorgt. En uiteraard voor de vochtigheid. Dikke lagen zwarte schimmel bedekken de flessen in de schatkamer. Daarentegen is de vloer smetteloos schoon. Een microklimaat op zich.

De ingrepen in de kelder zijn minimaal. Ook hier spreekt Hanno Zilliken net zoals Egon Müller: elke oogst levert een eigen plan op: welke foeders gebruiken we voor welke druiven, hoe gaan we dat later blenden.
Fermentatie gebeurt in de kelder zelf, in de houten vaten, en dus aan 10° C. Dat levert een erg trage gisting op. Met natuurlijke gisten, vanzelfsprekend. Enkel de basiswijn in droog en de BA en TBA worden opgestart. Als een vat niet spontaan in gang schiet wordt even geënt vanuit een ander vat dat wel aan het gisten is gegaan.
Om een vat te stoppen op een gewenst niveau van restzoet gebruikt men een eeuwenoude techniek. Het vat wordt overgepompt, en van de gistresten gescheiden. Door de koelte in de kelder is deze handeling meestal voldoende om het gistingsproces stil te leggen.

Ik was erg onder de indruk van deze degustatie. De sfeer was heel ontspannen, open en toegankelijk. De wijnen… ik geef toe dat ik nagenoeg even hoog scoorde dan die van Egon Müller de dag voordien.
Het grote verschil met Egon Müller was de gemoedelijkheid waarop hier een degustatie verloopt. Hanno trok met plezier enkele uren uit om met ons te discussiëren en te proeven. En hij schonk dan nog eens enkele pareltjes uit zijn reservekelder.

A big Thank You to both Hans-Joachim and Dorothee Zilliken for the wonderful experience and the really interesting tasting, accompanied with all your knowledge and stories! And wonderful extraordinary wines!!

Aanvulling:
Enkele weken later, op VDP.On Tour in Köln, kan ik nog enkele andere wijnen proeven. De focus ligt hier op de wijnen van 2018.
Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Saarburg Riesling trocken Alte Reben 2018
Primair fruit als citroen en appel; sappig en frisse zuren, mineraal, speekselopwekkend. Dens en focus. Erg mooie Ortswein.
Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling GG 2018
Intense neus van pitvruchten, fijne kruiden, mineraliteit. Strak en gebalanceerd, klassieke rieslingstijl, precies in de zuren, groots mondgevoel. Lange afdronk met lengte en densiteit, rijpe citrus en mineraliteit. Grote wijn!
Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Diabass 2018
De feinherbe versie van de Grosses Gewächs. Gesloten, finesse, fijne citrus, mineraal. Iets rijper in aanzet, met wat karamel, munt en kruiden. Lange en sappig in afdronk.

Deze korte reeks bewijst proefondervindelijk hoe uitzonderlijk bij Zilliken gewerkt is geweest in het moeilijke jaar 2018. Nagenoeg nergens anders in de Mosel proefden we zulke precieze en uitgesproken aciditeit in de wijnen. Een kort verslag van de VDP.On Tour degustaties volgt later nog.

Lees ook (eerst): Weingut Zilliken revisited – deel 1
Lees ook (eerst): Weingut Zilliken revisited – deel 2

Weingut Zilliken revisited – deel 2: Hanno, Dorothee en enkele pareltjes

Na de memorabele ervaring bij Egon Müller blijven we nog wat in de Saarvallei.
In Saarburg bezoeken we Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken, en hebben een lang gesprek met Hanno en Dorothee..

Lees ook (eerst): Weingut Zilliken revisited – deel 1

Dochter Dorothee Zilliken komt mee aan de grote tafel en proeft vanaf nu met ons mee. Er ontspint een erg technisch gesprek over tartraatzuren waarbij vader en dochter het niet altijd met elkaar eens zijn. De details bespaar ik u…
We krijgen bij het gesprek wel enkele pareltje te proeven.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Kabinett 1997
In 1997 zat alles goed, zegt Hanno. En de flessen zijn in optimale conditie bewaard, zoals we later zelf zullen kunnen zien.
Mature neus met rokerigheid, rijpe gekonfijte citrus, met wat verfijnd tertiair: bospaddenstoel, boenwas. Daarnaast nog veel frisheid, floraal, witte perzik, munt. Fris, dartel, korrelig en verfijnd in de mond. Intense impressies, ingehouden maar complex, het zoet is naar de achtergrond verschoven. Fijne aciditeit. Lange, bijna droge afdronk met veel terugkomende impressies van citrus, kruiden, munt. Elegant, gestructureerd, dens, slank. Erg mooie wijn! Het lege glas blijft aroma’s vrijgeven die steeds evolueren. Intrigerend.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Spätlese 2007
Bij elke nieuwe jaargang plaatst men bij Zilliken een wijn uit de reservekelder op de wijnlijst. Voor 2020 zal dat deze Spätlese zijn. Het is vooral de topgastronomie die deze wijnen afneemt.
Rokerig, munt en menthol, steenfruit en blauw fruit. Rozijntjes. Later intens citruszeste en wax; goede aciditeit, rijp geel fruit, kleine exotische vruchten, ananas, mango, rijpe appel. Kruiden, complex, gebalanceerd. Lange romige afdronk. Elegante en gebalde wijn. Groots.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Spätlese 2018
In 2018 was er geen Botrytis. De druiven voor deze wijn werden geoogst net voor ze begonnen te verschrompelen, op optimaal rijpheidsniveau.
Sappige neus met klein tropisch fruit, kleine kruiden, ananas en mango, intensere impressies in het lege glas. Rondeur, sap, friszoet. Zachte zuren komen op het einde meespelen. Zoete citroentjes, sinaas, tropisch, gele appel. Het beetje plakkerigheid in de afdronk zal wellicht in de toekomst wat geïntegreerd geraken. Een haardvuurwijn.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Auslese 1983
Ook in 1983 werd er geoogst zonder Botrytis.
Deze 37 jaar jonge wijn vertoont complexe aroma’s waaraan je blijft snuffelen. Boterig, karamel, “flinty”, theebladeren, zachte blauwe pruimen, cassis, cacaoboter. Peper, witte chocolade, koffie, blauw fruit. kruiden, rook, hennep. Ik blijf steeds weer nieuwe dingen ontdekken. Complex en edel mondgevoel, verfijnde frisse aciditeit, evenwichtig met zacht fruitzoet en fijne zuren. Intense en talmende afdronk,, met concentratie, dense materie. Deze wijn kan nog een tijdje mee! Meditatiewijn. Grootse wijn, zou zomaar in het rijtje bij Egon Müller hebben kunnen staan.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Auslese 2010
In het koele jaar 2010 werd er heel veel Auslesekwaliteit binnengehaald, terwijl er bijna geen droge wijn kon gemaakt worden. De druiven waren verschrompeld, maar er was geen Botrytis opgetreden. Met een totale aciditeit van 12,6 g/ l is dit haast Eisweinkwaliteit, zegt Hanno. Het mostgewicht benaderde de 120 Oechsle, dus niveau.
Intense neus van zuiver fruit, tropisch, rabarbertaartje, sinaasschil. Een begin van evolutie is net merkbaar. Romig, rijk en rijp, volmondig dens, met opmerkelijke zuren en fijne zoetheid. Niets opulent aan deze rijke wijn. Gebalanceerde lange afdronk. Verfrissende, perfect gebalanceerde wijn met grote intensiteit, veel impressies en indrukwekkende lengte. Heerlijk.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Auslese Goldkapsel 2018
“Single barrel selection”, dus een selectie van een enkel vat.
Intense neus, gedroogd geel fruit, exotisch, moeilijk te definiëren. In de mond intens zoet, vruchtendrankje van tropisch fruit, passievrucht, perzik. De zuurtjes zitten wat verdekt nog. Romige en rijk-brede afdronk. Nog erg jong en primair, nu moeilijk te beoordelen.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Beerenauslese 1976
Een voorrecht: Hanno haalt dit flesje boven van de eerste oogst die hij zelfstandig binnenhaalde. 100% Botrytis.
Erg rijpe en al tertiaire aroma’s. Kruidig, rozijnen, gedroogde vruchten, etherisch, apotheekkastje, theebladeren, oranjezeste, cassis. Woudhoning, mint, venkelzaadjes, esdoornsiroop, intens mineraal ook. Heel veel impressies dus, een erg complexe neus.
Zoet crèmeux in aanzet, met gedroogd fruit, dadels, karamel en koffie. Het fruit is heel mooi bewaard, de zuren balanceren. Pikantje op de tong, nog goede spanning.
Lange afdronk met een pepertje, honing, romigheid, grote wijn!

Lees ook: Weingut Zilliken revisited – deel 1 – Hanno Zilliken
Lees ook: Weingut Zilliken revisited – deel 3 – waarin een bloemlezing uit het lange gesprek over wijn en wijnmaken ten huize Zilliken

Weingut Zilliken revisited – deel 1: Hanno Zilliken

Tags

Auslese, Beerenauslese, Deutsche Riesling, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, Forstmeister Geltz-Zilliken, Kabinett, Mosel-Saar-Ruwer, Prädikat, Rausch, riesling, Saar, Trockenbeerenauslese, VDP, Zilliken

Na de memorabele ervaring bij Egon Müller blijven we nog wat in de Saarvallei.
We overnachten in Saarburg. Bij het dinertje genieten we van een wijn van Wgt Peter Lauer. De “Faß 4 Ayl Riesling 2018” van Wgt Lauer is een feinherbe wijn met een streepje restzoet en zinderende zuurtjes, en combineert mooi met de eenvoudige “gutbürgerliche Küche” die in ons hotel wordt geserveerd.
We hebben nog getwijfeld om bij Lauer op bezoek te gaan om nog wat meer informatie te bekomen over alles wat met Prädikatsweine te maken heeft. Stefaan schrijft daarover immers een reeks artikels voor Perswijn.

Maar in Saarburg ligt het Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken. En hier maken ze ook heel mooie wijnen. Ik mag al eens een understatement plaatsen…
Hier waren Rudi en ik al eens op bezoek, in 2014. Toen hadden we een erg ontspannen en interessante degustatie met Hans-Joachim (Hanno) Zilliken. Lees terug: deel 1, deel 2, deel 3.
Vandaag begroet hij ons weer met een grote glimlach, en leidt ons naar de heldere en moderne proefruimte waar we meegenomen worden in de wijnwereld van Weingut Zilliken.

Het scenario is niet anders dan de dag voordien: Stefaan heeft vragen voorbereid en stelt die aan een vlijmend tempo. Herr Zilliken antwoordt gedreven. Even later komt dochter Dorothee ons vergezellen. Sinds 2016 heeft ze het domein overgenomen en leidt ze kelder en wijngaard, na een tiental jaren samen met haar ouders ervaring te hebben opgedaan.
Hanno Zilliken zelf realiseerde zijn eerste oogst in 1976. We mogen dus een beroep doen op zijn jarenlange ervaring en kennis.

Het begint al goed: de wijnmaker ontkracht onze stelling dat er in het verleden geen zoete wijnen konden gemaakt worden, omdat de technische knowhow ontbrak om ze te stabiliseren. “Het gebeurt altijd dat een vat stilvalt met gisten, terwijl er nog restsuiker in de wijn aanwezig is. Waarom zou dat dan niet stabiel blijven? Ook most van druiven aangetast van Botrytis zullen moeilijker te vergisten zijn, en dus meer kans hebben om spontaan te stoppen met gisten. Dat waren vroeger de speciale wijnen, die voor hoge prijzen verhandeld werden. Maar het zijn dan wel geconcentreerde zoete wijnen. Lichtere wijnen in Kabinett-stijl zullen eerder doorgisten tot ze droog zijn.” Interessant standpunt. Meer hierover zonder twijfel in de reeks artikels die Stefaan Soenen aan het thema Prädikatsweine wijdt in Perswijn, in de loop van 2020.

In de valleien van de Moezel en de Saar zijn de zoete wijnen een eerder recente verschijning. Pas in 1921 werden hier de eerste Spätlese, Auslese, Beerenauslese en Trockenbeerenauslese gemaakt. Volgens Hanno Zilliken komt dat omdat de Moezel niet zo aristocratisch was als de Rheingau. De aristocratie verlangde naar duurdere en exclusievere wijnen, die door de rijke wijndomeinen in de Rheingau konden geproduceerd worden. Ze keken ook naar exclusieve selecties zoals uit Bourgogne en Hongarije, waar de Tokaj vandaan kwam. In de Mosel was minder aristocratie, met uitzondering van enkele vestigingen, zoals Schloss Lieser of von Kesselstatt.
Nochtans heeft de Rheingau de term “Cabinet” moeten afgeven aan de predicaat “Kabinett”, die in 1971 ingevoerd werd. In de Duitse regering die de wijnwet maakte, konden de vertegenwoordigers van de Rheingau niet voldoende tegenspel bieden om de term te mogen behouden. Zoals we eerder al leerden, was de gerenommeerde historische aanduiding Cabinet voor wijnen die superieur waren, en lang bewaard bleven in de Cabinetkeller. Nu staat de term Kabinett voor iets heel anders: de eerste stap in het Prädikatsysteem dat lichte wijnen met of zonder restzoet aanduidt.

Ondertussen mogen we proeven. We beginnen met enkele vatstalen van de oogst 2019.
Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Butterfly 2019 is net geassembleerd, kreeg 18 g/l restsuiker mee en 11% alcohol.
Het is een wijn die al sinds 2002 wordt gemaakt: een frisse lichte wijn met wat restzoet, die toch droog blijft smaken, ideaal om te combineren bij de moderne fusion keuken.
In 2019 kon deze wijn spontaan vergisten, met fermentatie op 1000 liter foeders.
Primair fruit in de neus, appeltjes, citroentjes, munt, ook in de mond primair, met appeltjes, citrusschilletjes, mandarijntjes. Goed gebalanceerd met fijne aciditeit, verfrissend smakelijk met goede spanning en lengte. Erg mooi in zijn prille jeugd.

2019 was een jaar vol extremen, zegt Hanno. Er was late vorst, het was te droog, en als er regen viel was het teveel op korte tijd, er was hagel, zonnebrand, en dat alles kwam op de verkeerde tijd in het seizoen. Bij Zilliken werd een derde minder geoogst dan gemiddeld. Maar uiteindelijk viel de kwaliteit van de druiven best wel mee. We proeven nog een vatstaal:

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Riesling trocken 2019 behield 8 g/l restsuiker. Een fijne neus van citroentjes, groene appel, stenigheid; droog, precies, witte steenvruchten, hogere zuurimpressie, licht van stijl. Erg droge afdronk met mineraliteit, citrus en pitfruit.

Dan beginnen we aan een schitterende reeks Prädikate.
We beginnen met een Kabinett uit 2018, uit de Saarburger Rausch.
Rausch is de belangrijkste Grosse Lage waarop Zilliken aanplant bezit: 11 ha hebben ze. De helling ligt zo goed als in het stadje en biedt een spectaculair zicht van onder de oude kasteelruïne.
Saarburger Rausch heeft Devon-leisteen in de ondergrond, met inclusies van vulkanisch Diabass. De steile helling, tot 75% hellingsgraad, ligt zuid- tot zuidoost georiënteerd.

Weingut Forstmeister Geltz-Zilliken Rausch Riesling Kabinett 2018
In 2018 werd er vroeg geoogst, al vanaf de laatste week van september: het was dan ook een erg warm jaar. In vergelijking werd in 2010 een hele maand later pas begonnen met oogsten. “In warme jaren zal je nooit voldoende aciditeit behouden als je te laat oogst”, zegt Hanno Zilliken. “In een ander warm jaar, 2003, hebben we ook erg vroeg geoogst. In 2018 hadden we geluk dat de druiven door de warmte snel zijn gaan schrompelen. Daardoor is de aciditeit mooi behouden gebleven. 
Voor deze Kabinett is het basismateriaal bijna Auslese niveau, maar we hebben deze in Kabinettstijl gevinificeerd.”
Appeltjes, conferencepeer, abrikoosjes, en primair citrusfruit in de neus. Sappig en lichtzoet, met rode en gele appel, lichte materie, zachte zuren. Doet nu wat eenvoudig aan. Wellicht wat tijd nodig.

Lees ook: Weingut Zilliken revisited – deel 2 – waarin we enkele pareltjes uit de kelder mogen proeven
Lees ook: Weingut Zilliken revisited – deel 3 – waarin een bloemlezing uit het lange gesprek over wijn en wijnmaken ten huize Zilliken

Weingut Egon Müller, Scharzhof (Saar): een onvergetelijk bezoek, aristocratische rieslingwijnen – deel 2, de degustatie

Tags

Auslese, Beerenauslese, Cabinet, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, Egon Müller, German wine, Kabinett, Mosel-Saar-Ruwer, Prädikat, riesling, Saar, Scharzhof, Scharzhofberg, Spätlese, Trockenbeerenauslese

Het statige Weingut Egon Müller – Scharzhof ademt aristocratische chique uit. De wereldberoemde wijngaard met dezelfde naam loopt bijna tot aan de achterdeur van het landhuis.
Samen met Stefaan mocht ik op bezoek bij de iconische wijnmaker Egon Müller.
We werden uitgenodigd door de Nederlandse invoerder Sjaak Van de Graaf van Neerlands Wijnhuis.

Lees ook (eerst): Weingut Egon Müller, Scharzhof (Saar): een onvergetelijk bezoek, aristocratische rieslingwijnen – deel 1

De degustatie
Aan etiketten doen ze hier niet. Tenminste niet vandaag, voor deze degustatie. De flessen komen rechtstreeks uit de kelder, Veronika haalt ze op, stoft ze af, serveert en laat ons eerst proeven en bespreken alvorens de wijn bekend te maken. Erg interessant!

We beginnen met Château Belà Riesling 2017, uit Slowakije dus.
Een beetje moeilijke neus met honing, lokum, groen en gedroogd fruit, kruidig en strak in de aanzet, olieachtig mondgevoel, goede lengte en materie, kruiden en wat tannines in afdronk. 
Egon vertelt dat de wijngaarden in Slowakije momenteel nog gedeeltelijk uit de oorspronkelijke (Oostblok-)klonen bestaan die geselecteerd zijn naar opbrengst, maar stelselmatig worden herplant om meer kwaliteit te bekomen. Deze 2017 is mooi, zij het in een specifieke, eerder speciale stijl.

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Kabinett Alte Reben (Versteigerung) 2018
De duurste Kabinett ter wereld, dus. De foeder die met spontane gisting startte stopte ook spontaan, waardoor deze wijn ontstond.
Finesse en intens geschakeerd, mineraal, nog wat wild, appeltjes, rabarber, stenen, metalig, kers. Extreem sappig, verfijnd lichtvoetig, zuiver fruit van zachte citrus, groene en rode appel, met een lange afdronk die wat honing heeft, samen met citrus en kleine kruiden. Geweldig mooi!

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Kabinett 1989
Uit het warme jaar 1989 komt deze Kabinett.
In de eerste neus wat stoffig, met firne en paddestoel, olie (géén pétrolé). Even later gedroogde abrikoos, steenfruit, walnoot, sinaas(schil) en kruiden als venkelzaad, guimauve, roosjes. Complex maar zo veelzijdig dat het haast onbenoembaar wordt. Ook in de mond die edele complexiteit, licht en dartel met kruidigheid, steenfruit, citrusschil en besjes. Nootjes en amandel, ziltig mineraal. Het zoet is helemaal versmolten, de zuren zijn zacht en aangenaam. Lange afdronk. Groot!

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Spätlese 2015
In 2015 werd deze Spätlese geoogst bij de eerste aanzet van Botrytis: de druiven verkleurden maar ze waren nog niet verschrompeld of ingedroogd. perfecte timing heet dat dan.
Intrigerende neus van slagroom, blauw fruit, sinaascake, mint, kaarsvet, zeste. 
Vibrant en energetisch in aanzet, complexe sappigheid. Licht fruitzoet met weer die zachte zuurtjes eronder, verfijnd. Citroen en groene citrus, groene appel. Korrelig mondgevoel.
Extreem lange afdronk, klein tropisch fruit, romig, ziltig. Wijn met een grote toekomst.

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Spätlese 1999
Verbazend lichte en jonge kleur voor een wijn van 21 jaar oud.
Honing, citroentjes, kruiden, mineraliteit. Eerder koel in de neus, met thee, wat groen hout, rozijnen en nootjes.
Rijp en exotisch, noten, kruiden. iets breder, waarschijnlijk meer Botrytis. Donkere kastanjehoning, fijne zuurstructuur, dartel mondgevoel. Lange, kruidige afdronk, bijna droog, met kleine tannines. Terugkomend met room, citrus, perzik. Wat een fantastische wijn is dit!

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Auslese 2017
100% Botrytis voor deze wijn. “Het kan ook 99% zijn”, grapt Egon Müller.
In mostgewicht zou dit ook Beerenauslese kunnen geweest zijn. Maar mijnheer Müller heeft hier gekozen voor een stijl die getypeerd wordt door de Botrytis, omdat dat de stijl van het huis is. Er wordt bij Wgt Scharzhof trouwens minder en minder Beerenauslese gemaakt. De laatste was in 2015. Dat heeft niet zozeer met het suikerniveau te maken, maar wel met wat men voor ogen heeft, het plan dat ze in hun hoofd hebben om in de jaargang te maken.

Mijn bladzijde in mijn schriftje is amper genoeg om alle indrukken te noteren die deze wijn oproept.
Honing, boterzuren, ziltigheid, gekonfijt en turks fruit, gedroogde abrikoos, witte chocolade. Rabarber, tijm, honing, vanille. Ananas. Groene grassigheid.
In de mond complex en breed, maar toch gefocust. Honingachtig, romig en ziltig. Ananas, mango, citrus, limoenschil. Lange talmende frisse afdronk met citrus, kruiden en honing. Diep en fijn. Erg complexe wijn, een voorrecht.

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Auslese 1997
1997 was een jaar met veel vorst. Ondanks alle moeilijkheden is het het lievelingsjaargang van Egon Müller IV, voornamelijk omwille van de drinkability, zegt hij.
Bos en paddenstoelen eerst, wierook en wax. Medicinale pleister, peper, truffel, hennep. Zuurtjes in aanzet, geïntegreerd zoet, gekonfijt fruit, citroenschilletjes, groene kruiden. Ziltige afdronk, met honing en citroentjes. Lang. Mooi. Groot.

Weingut Egon Müller Scharzhofberger Riesling Eiswein 1983
37 jaar is de wijn. De kurk stribbelt wat tegen, het niveau in de fles is wat lager dan verwacht (-4cm schat ik), dus Veronika en Egon zijn wat ongerust. Maar de wijn is perfect.
1983 was een groot jaar voor Eiswein.
Deze wijn werd aangeboden op de veiling van 1984 en werd toen voor even de duurste wijn ter wereld.
Oranjebruine kleur, erg veel evolutie. Evolutieve neus van gebrande suiker, rook, apotheek. Complexe kruidigheid. Gedroogd rijp fruit, rozijntjes en gedroogde pruimen. Tabak, munt, walnoot.
Koffie, karamel, rozijnen in de mond. De frisse zuren zijn bewaard, samen met een ziltige complexiteit. Honing en compote van rijp exotisch fruit. Saliniteit valt echt op!
Rijpe en talmende afdronk met zoet honingtonen.

Hebben de druiven voor Eiswein ook Botrytis?, wil Stefaan weten. Dat is van minder belang, luidt het antwoord. Het is veel belangrijker om de gezondheid van de druiven te beoordelen. Heeft het wel zin om deze druiven te laten hangen, moet de vraag zijn. Als riesling te ver rijp is, dan heeft het geen zin. Daarom is de lange rijpingscyclus in de Saar zo van belang.

Enkele wetenswaardigheden

Stefaan stelt vraag na vraag, en Herr Müller antwoordt graag. Bescheiden en bedachtzaam, met zachte stem en op een erg down to earth manier. Veronika vult hier en daar aan.
Zo willen we weten hoe in de wijngaard bepaald wordt van welke percelen welke predikaatswijnen zullen geproduceerd worden. “Dat is geen geheim, zegt Egon, want elke jaargang begint met een plan. Je stelt verwachtingen, en naarmate de druiven zich ontwikkelen en rijpen stel je het plan bij, om tegen de oogst een goed beeld te hebben van wat en waar welke wijn kan opleveren. De kleur bekijken, analyseren, proeven, en dan oogsten en binnenbrengen. 
Dan weten we welke percelen voor Kabinett en Spätlese zullen zijn. Voor Auslese maken we dan een speciale selectie, door selectie met verschillende manden tijdens het oogsten.”
Dikwijls gaan we ook eerst door de wijngaard om de besjes voor BA en TBA te oogsten, voor de grote trossen worden geknipt.
Het team van plukkers is uitermate belangrijk, ze moeten de nodige ervaring hebben en het vertrouwen verdienen vooraleer ze door de wijnstokken mogen gaan. “Want je kan wel optimaal rijpe druiven hebben, als de plukkers niet weten wat en hoe ze moeten oogsten, komt er van uiteindelijk toch niks van.”

De wijnen van Wgt Scharzhof hebben steeds wat Botrytis meegekregen. Zelfs in de Kabinettwijnen is dat niet ongewoon. Toch lijkt dat wat vreemd, want de Saar is een van de koelste gebieden van Duitsland wat wijnbouw betreft, en rond de Scharzhofberg staat er steeds een beetje wind die de druiven droogt. Toch is er altijd wat Botrytis, zegt Egon. Als je de druiven optimaal rijp laat worden, dus laat oogst, dan zet edelrot zich in, onafhankelijk van de weers- en vochtomstandigheden. “Tenzij je gaat sproeien, natuurlijk,” voegt hij er fijntjes aan toe.

Doorheen het gesprek vangen we interessante details op over de manier van wijn maken op het domein.
In de kelder gebeurt er geen schilweking, alles wordt direct geperst. Je zou meer smaakstoffen en meer mondgevoel uit de druiven kunnen laten weken, vertelt Egon, maar je verliest tensie, spanning, finesse. En dat is net waar hij naar streeft.

Alles wordt zo veel mogelijk spontaan vergist in grote foeders van 1000 liter. Met uitzondering van de hoogste predikaten BA en TBA, die onmogelijk op spontane wijze gestart kunnen worden.
In de kelder gaat alles zo veel mogelijk zonder interventie. Dat houdt in dat zelfs dan nog een vat zich anders kan en mag ontwikkelen dan gepland. De keldermeester intervenieert ook zelden om een wijn te stoppen op een bepaald moment in de gisting, om bijvoorbeeld het niveau van restsuiker te behouden. “Dat heeft een risico, zegt Egon, omdat je de kans loopt dat de volgende dag andere vaten spontaan stilvallen, en je dat ene vat misschien had kunnen gebruiken om de assemblage te perfectioneren.” Feeling en ervaring is belangrijk en wordt hier hoog aangeschreven.
De foeders met wijn die voldoende restsuiker heeft behouden worden afzonderlijk gebotteld. De wijnen die verder wijn uitgegist worden geassembleerd, soms met wijnen die teveel suiker behielden en onvoldoende aciditeit hebben verkregen.

En dan tenslotte de vraag die we niet goed durfden stellen, maar omdat de sfeer opperbest is riskeert Stefaan het toch. Biologisch, biodynamisch, of niet?
Egon antwoord eerst met een kwinkslag. “Ik zou niet zover durven gaan en beweren dat ik een aanhanger van de leer van Steiner ben...”
Maar hij werkt wel zo organisch mogelijk. Zo is voor de jaargang 2017 volledig op organische manier gewerkt.
Weingut Scharzhof gebruikt al dertig jaar geen insecticide of herbicide.
Onkruid wordt met de hand weggemaaid, een erg arbeidsintensieve klus, zeker in de oude aanplant, de vijf hectare waar de wijngaard steil is en de ruimte tussen de druiven beperkt. Ze ploegen hier regelmatig, en diep. Grassen tussen de druivenstokken zijn niet echt nodig, ze zorgen eerder voor competitie naar water en voedingsstoffen, en dat is niet de bedoeling.

Besluit
Ik moet eerlijk zijn en bekennen dat een bezoek bij Egon Müller niet op mijn bucketlist stond. Ik ging ervan uit dat de man onbereikbaar zou zijn, out-of-my-league zoals ze dat in het Engels zeggen.
Dus ik moest even in mijn arm knijpen toen de uitnodiging kwam. En nog eens toen ik echt in de zetel in het salon op Scharzhof plaatsnam.

Egon Müller bleek een warm, ietwat terughoudend persoon te zijn. Met twee voeten op de grond, bereid om op veel vragen te antwoorden, om dieper in te gaan op zijn manier van denken, zijn manier van werken, zijn filosofie en zijn wijnen. Terecht -uiteraard – is hij trots op wat hij en zijn voorgangers voor hem hebben verwezenlijkt. Maar toch ook wat verbaasd over die roem, en de prijzen die men bereid is om voor zijn wijnen te betalen. Met wat zelfspot ook, soms. Net zoals recent nog in het artikeltje van Jancis Robinson te lezen was: tijdens het proeven van de Scharzhofberger Trockenbeerenauslese 2018 grijnsde hij en zei: “Ik zou dit de hele dag kunnen drinken – als ik het kon betalen.”

Mijn dank dan ook aan Sjaak Van de Graaf die Stefaan uitnodigde, en aan Stefaan die ervoor zorgde dat ik mee kon.
And of course I also would like to express my gratitude towards Herr Egon Müller for the warm welcome and the memorable tasting. Also big thanks to Veronika.
It was an experience that I will keep for long in my memory.

De wijnen van Egon Müller – Scharzhof worden in Nederland ingevoerd door Neerlands Wijnhuis, in België door Luc Hoornaert, Swaffou.

Bronnen:
Crushwineco.com
The World of Fine Wine: Genius Loci Scharzhofberg (Anne Krebiehl MW)
Mosel Fine Wines
The Legend of Scharzhofberg – in Wine Atlas of Germany (Dieter Braatz, Ulrich Sautter, Ingo Swoboda, Jancis Robinson)
Jancisrobinson.com

Weingut Egon Müller, Scharzhof (Saar): een onvergetelijk bezoek, aristocratische rieslingwijnen – deel 1

Tags

Auslese, Beerenauslese, Cabinet, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, Egon Müller, German wine, Kabinett, Mosel-Saar-Ruwer, Prädikat, riesling, Saar, Scharzhof, Scharzhofberg, Spätlese, Trockenbeerenauslese

Het statige Weingut Egon Müller – Scharzhof ademt aristocratische chique uit. De wereldberoemde wijngaard met dezelfde naam loopt bijna tot aan de achterdeur van het landhuis.
Samen met Stefaan mocht ik op bezoek bij de iconische wijnmaker Egon Müller.
We werden uitgenodigd door de Nederlandse invoerder Sjaak Van de Graaf van Neerlands Wijnhuis. Die was er zelf ook, en had nog wat genodigden bij, gerenommeerde sommeliers die vier uur hadden gereden en na de degustatie er terug vier uur auto voor over hadden om hier te mogen zijn.
Wij combineren met een overnachting dus we kunnen het wat rustiger aan doen.

Weingut Egon Muller in Wiltingen is een van de belangrijkste wijnbedrijven in heel Duitsland, en in de wereld. Voor liefhebbers van Duitse wijn is er gewoon geen andere producent die dezelfde hoogte haalt. Net zoals Domaine de la Romanée-Conti het referentiepunt in zijn regio is, is Weingut Egon Muller met de beroemde Scharzhofbergwijngaard een baken van kwaliteit en de absolute referentie voor (zoete) rieslingwijnen ter wereld.

Het is koud, eind januari. Onderweg, op de hoogste toppen van de Ardennen en Eifel ligt een dun laagje sneeuw.
We komen een half uurtje te vroeg aan in Wiltingen, dus we kunnen de beroemde Scharzhofberg en zijn wijngaarden nog even verkennen. Met dikke jas en muts proberen we de plassen modder zo veel mogelijk te vermijden.
De signatuuraanplant van Egon Müller staan dichtbij de woning: oude rieslingstokken die als “single stake” aan een enkele stok zijn opgebonden. Het zijn de oudste rieslingstokken hier aanwezig, aangeplant rond 1900, op hun eigen wortelstok, dus zonder ent op onderstok. Ze worden met aandacht verzorgd. Het opbinden doen ze hier met raffia, om vooral geen schade aan de stok te berokkenen.
Ze zijn dan ook erg waardevol en belangrijk in de ogen van Egon Müller IV. In het artikel van Anne Krebiehl in World of Fine Wine zegt hij: “Ik geloof dat deze stokken betere wijnen opleveren. Het is een complexe mozaïek, en als ik er maar iets aan zou veranderen, zou het geheel uit balans worden gebracht.
Als je er één rij van uittrekt, is die voor altijd verdwenen. Dat soort fouten kun je maar één keer maken. Deze oude percelen zijn er nog steeds, en het is een geluk dat ze er zijn. Ik zeg gewoon tegen mezelf dat ik zo lang door moet gaan als ik het me kan veroorloven. Het is ook een financiële inspanning. Maar zolang ik geld krijg voor mijn wijn om de rekeningen te betalen, blijf ik doorgaan. ”

13 uur: stipt op tijd gaan we binnen, en worden verwelkomd door Egon Müller IV, de huidige eigenaar en keldermeester. We mogen plaatsnemen in de standingvolle proefruimte: klassieke meubels, donker houten tegen de muur, de vele schilderijen stellen vooral paarden voor. De plaats naast Herr Müller blijft gereserveerd voor zijn assistente en manager van het bedrijf, Verokina Lintner. Zij zorgt voor de wijnen, en weet interessante informatie toe te voegen als Egon zelf even moet nadenken.
Want Stefaan had vragen voorbereid, en die werden een na een afgevuurd. En tegelijk moesten we proeven, van de meest geweldige rieslingwijnen die ik ooit al mocht proeven. Zelden verschenen er zulke hoge scores in mijn notitieboekje.

Maar eerst een beetje geschiedenis…
De eerste vermelding van de Scharzhofberg-wijngaard dateert van 1037. De wijngaard stond al bekend om de uitstekende kwaliteit van wijnen die in de jaren 1300 hier werden geproduceerd.
Het landgoed Scharzhof en het grootste deel van de wijngaard Scharzhofberg komen in bezit van de familie Müller in 1797, toen Napoleon de bezittingen van de kerk onteigende en per opbod verkocht. De eerste koper was ene Johan-Jakob Koch, die monnik was geweest in het klooster van Saint Marien ad Martyres in Trier, de vorige eigenaar van het domein dat nu onteigend werd. Johan-Jakob huwde en kreeg zeven kinderen; een van zijn dochters trouwde met Felix Muller in 1837. De zoon van Felix was Egon Muller, die nam het familiebedrijf over in 1880 toen hij 28 jaar was. Vanaf dan kreeg een zoon in elke volgende generatie de naam Egon. Egon I overhandigde het beheer van het familiebedrijf aan zijn zoon Egon II na de eerste wereldoorlog, en diens zoon Egon III nam het in 1945 over. Tijdens WOII werd de Scharzhofberg erg beschadigd en verwaarloosd. Om een idee te geven: de oogst van 1945 leverde slechts 800 liter wijn op. Gelukkig had echter een redelijk stuk van de oude wijnstokken de oorlog overleefd. Sommige van deze oude wijnstokken zijn nog steeds in productie vandaag, en de familie Müller bezit nog een kleine hectare wijnstokken op de Scharzhofberg die dateren van tussen 1880 en 1890 en zijn geplant op niet-geënte onderstammen. In 1959 werd Egon IV geboren, en die nam het bedrijf over in 1985 en maakte zijn eerste wijnoogst alleen in 1991, hoewel hij er snel op wijst dat zijn vader hem toen nog bijstond met raad en daad.

De Scharzhofberg
De Scharzhofberg is ontegensprekelijk de meest bekende wijngaard van Duitsland. Sinds eeuwen is de naam verbonden aan de familie Müller, hoewel er ook andere wijndomeinen actief zijn en aanplant hier hebben: von Hövel, Reichsgraf von Kesselstadt en van Volxem bijvoorbeeld.
VDP noemt de wijngaard volgens hun website VDP.GROSSE LAGE SCHARZHOFBERGER. “Scharzberg” is dan weer de naam van de heuvel waarop de wijngaarden zich bevinden.
We hebben zelf ervaren hoe steil de helling is. De hellingsgraad varieert tussen de 30° en 60°, de hoogte van 180m tot 310m. Het uitzicht en de omgeving zijn niet echt spectaculair te noemen. Je ziet een paar boerderijen, wat bos, en het gebouw van Weingut Egon Müller. De Saar is niet te zien vanaf hier.
Het belangrijkste kenmerk van de Scharzhofberg is de bodem. De verweerde leisteen hier is kruimelig en erg zacht, onze schoenen zakken een beetje in de grond. Het ijzergehalte is erg hoog, dat merken we ook: de plassen onderaan zijn na de hevige regen van de afgelopen dagen rood gekleurd.
De zuid- tot zuidoostelijke helling en het koele klimaat zorgt voor een lange rijpingstijd van de druiven.

De Scharzhofberg.

Weingut Egon Müller zu Scharzhof vandaag
Egon Muller IV is een van de meest gerespecteerde persoonlijkheden in de Duitse wijnwereld.
Weingut Egon Müller is het enige Duitse lid van de groep Primum Familiae Vini, die twaalf van de meest prestigieuze wijnfamilies ter wereld bij elkaar brengt. Andere leden zijn onder andere Vega Sicilia (Ribera del Duero), Château Mouton Rothschild (Bordeaux), Tenuta San Guido (Toscane) en Maison Joseph Drouhin (Bourgondië).

Naast Weingut Egon Müller heeft Egon IV ook het naburige domein Le Gallais in bezit, met wijngaarden op de Wiltinger Braune Kupp. Hij is ook actief in Australië waar hij rieslingwijn maakt in een joint venture onder de naam Kanta, en heeft een project in Slowakije onder de naam Château Bela, wat een een oud wijnproducerend landgoed is in het zuiden van Slowakije, aan de oevers van de Donau.

Egon Müller bezit 8,3 ha van de 28 hectare wijngaard op de Scharzhofberg.
Hiervan wordt enkel zoete wijn gemaakt, van Kabinett tot Trockenbeerenauslese en Eiswein.

Egon Müller IV is ervan overtuigd dat het beperken van opbrengsten in de wijngaard een belangrijk element is om geweldige wijn te maken. Hij streeft er naar om de opbrengst onder de zestig hectoliter per hectare te houden. Daardoor hebben zijn wijnen  meer concentratie en intensiteit, met een groot potentieel tot rijping, waardoor ze op jonge leeftijd bijna hermetisch gesloten kunnen zijn.
We kunnen natuurlijk niet over de wijnen van Egon Müller spreken zonder het te hebben over hun prijs. Alles wat door Egon wordt geproduceerd is zeer gewild, en wordt verkocht aan hoge tot extreem hoge prijzen. In het lijstje met de duurste wijnen ter wereld prijkt de Riesling Scharzhofberg Trockenbeerenauslese op de derde plaats. Op de traditionele wijnveiling in Trier in 2016 haalde de 2003 Trockenbeerenauslese een bedrag van 12.000€ zonder taksen, inclusief taks moest er 14.565€ voor neergeteld worden. Dit is dus de duurste witte wijn ter wereld.
Meer recent, in 2019, haalde de Scharzhofberg Kabinett Alte Reben 2018 in 6 liter fles 5.247,90€ op, en werd daarmee de duurste Kabinett ter wereld.

Lees ook: Weingut Egon Müller, Scharzhof (Saar): een onvergetelijk bezoek, aristocratische rieslingwijnen – deel 2

Bronnen:
Crushwineco.com
The World of Fine Wine: Genius Loci Scharzhofberg (Anne Krebiehl MW)
Mosel Fine Wines
The Legend of Scharzhofberg – in Wine Atlas of Germany (Dieter Braatz, Ulrich Sautter, Ingo Swoboda, Jancis Robinson)

Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 2)

Tags

Auslese, Beerenauslese, Cabinet, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, Eberbach, German wine, Kabinett, Kloster Eberbach, Prädikat, Rheingau, riesling, Spätlese, Trockenbeerenauslese

We hebben de afgelopen jaren themaproeverijen gewijd aan de belangrijkste predikaatwijnen Kabinett, Spätlese en Auslese.
Het waren telkens fascinerende ervaringen, met goede tot grote wijnen. Bij Stefaan rijpte het idee om een reeks artikels over Prädikatsweine te schrijven voor het wijntijdschrift Perswijn. In de loop van 2020 kan je die lezen. Maar voorafgaand aan het schrijven moet er natuurlijk research gebeuren.
Zo gebeurde het dat Gerd, Stefaan en ik eind december 2019 richting Rheingau trokken, op zoek naar de oorsprong van de Prädikatsweine. Met dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Verslagen van de proeverijen kan je hier teruglezen:
De fenomenale Kabinett degustatie: deel 1, deel 2
Spätlese Special: deel 1, deel 2
De grote gerijpte Auslese degustatie: deel 1, deel 2

Kloster Eberbach

De rondleiding (lees deel 1) brengt ons tot in de
Cabinet Keller.
En plots sta je daar dan, op die historische plaats, aangelegd in 1245.
Het is een kleine donkere kelder met vaten met opschrift “Steinberger” langs de muren en een afgesloten verhoogde nis in complete duisternis. Op zich niks bijzonder, maar het moment laat me niet onberoerd…
Enkele foto’s:

Foto Stefaan Soenen

Foto Stefaan Soenen

Cabinet Keller Kloster Eberbach | © Deutscheweine.de

Steinberg
Kloster Eberbach bezat ook de beste wijngaarden van de streek. Zowel Rauethaler Baiken, Erbacher Marcobrunn maar vooral de Steinberg waren vermaard.
De Steinberg werd geleidelijk aan, tussen 1136 en 1239, door achtereenvolgende aankopen en rooien van woudpercelen uitgebreid van 3 ha naar 27 ha, en kwam volledig in bezit van de geestelijken. In 1761 liet de abt rond heel de wijngaard een muur bouwen om diefstal van druiven tegen te gaan. Met bijna drie kilometer muur van drie meter hoog is de Steinberg nog steeds de grootste ommuurde wijngaard van Duitsland. Wereldwijd is er slechts een wijngaard die op een vergelijkbare manier ommuurd is: Clos Vougeot, niet toevallig ook opgericht door de Cisterciënzers.
De muur rond de Steinberg houdt niet alleen de druivendieven tegen, ze verhindert ook het neerdalen van koude lucht langs de helling, waardoor er binnen de muren een warmer microklimaatje ontstaat, wat gunstig is voor de ontwikkeling van de druiven.

De degustatie

Voor de degustatie worden we uitgenodigd in de historische Hospitalkeller, de schatkamer van de klooster.
Hier worden, net zoals in de Bibliotheca van Schloss Johannisberg, flessen bewaard van lang geleden.
De oudste fles dateert van 1704. Vanaf jaargang 1814 is er minstens een fles van elk jaar aanwezig. Ook hier worden de flessen regelmatig van een nieuwe kurk voorzien. En net als op Schloss Johannisburg wordt het niveau in de fles aangevuld met ofwel dezelfde wijn als er voldoende beschikbaar is, ofwel door glasparels in de fles te doen.

In de donkere ruimte, spaarzaam verlicht met enkele kaarsjes op de vaten langs de muren, wacht Kathrin Puff ons op met een speciale fles om de proeverij te starten.
Kathrin is sinds 2018 de nieuwe oenologe en keldermeester van Kloster Eberbach. Ze is gedreven en gemotiveerd om Kloster Eberbach terug op een hoger niveau te tillen.

Kathrin verrast ons met een Spätlese van het jaar 1976. We proeven in het schemerduister, wat bijdraagt tot de sfeer.
Staatsweingüter Kloster Eberbach 1976 Rauenthaler Ghern Riesling Spätlese
Complexe neus van gedroogd fruit en droogbloemen, koffie, karamel, honing. etherisch balsamisch. Frisse aanzet met nog wat citrus, rijpe droge vruchten, sinaas- en mandarijnschil, groene theekruiden, zachte zuren, licht zoete impressie. Complex mondgevoel.

 

We kijken nog wat rond in de schatkamer waarvan de tralies gesloten blijven. Enkele foto’s onderaan dit artikel.
Dan worden we uitgenodigd voor een meer uitgebreide degustatie in het proeflokaal van het domein.

Kathrin Puff, oenologe en keldermeester van Kloster Eberbach

Ook hier ligt de nadruk op de Prädikatsweine. Maar we beginnen met twee droge rieslings.
Kloster Eberbach Crescentia Steinberger Riesling trocken Auktionsrarität 2018
Crescentia is de historische benaming voor de betere wijnen, en de benaming wordt nog steeds gebruikt om de wijnen die een trede hoger dan Gutsweine zijn te benoemen. Deze wijn is voorzien van een gouden capsule, het is een wijn die op de jaarlijkse veiling wordt aangeboden. Opgevoed op Stückfass, er is slechts 600 liter van gebotteld.
In de neus iets wild, mineraal, wit fruit en gedroogde perzik, citrus, grassig, kruiden. Tikje restzoet valt op, met groene kruidighedi en prikkelende aciditeit naar einde toe. Iets hoekig nu, met wat onrijpe tonen. 

Kloster Eberbach Crescentia Baiken Riesling trocken 2016
Baiken is een prestigieuze “Cru” in Rheingau: van de 18ha bezit Kloster Eberbach er 15. Ook op Stückfass opgevoed.
Geel fruit, mineraal, thee, wit fruit, kleine kruidigheid. Stevige zuren, erg strakke wijn met potentie en spanning. Afdronk met steenfruit, goede lengte.

Kloster Eberbach Rauenthaler Baiken Riesling Spätlese 2015
terug Baiken, maar opgevoed op roestvrij staal. Rijper neus, met honing, droesem, romigheid. Zoete aanzet, fruitgedreven, met zuurtjes die net voldoende frisheid geven, maar zoetheid is nadrukkelijk aanwezig.

Kloster Eberbach Marcobrunn Riesling Auslese 2010
“Gutsabfüllung aus dem Cabinetkeller” prijkt op het etiket. Dit verwijst uiteraard naar de historische kelder van het klooster, maar is ook een hogere kwaliteitsaanduiding dan Crescentia.

103 gram restsuiker in deze Marcobrunn Auslese. Deze historische wijngaard was al bekend in 1390, staat te lezen op een Instagrampost van Jasmin Bähr. De wijn werd verkocht onder de naam “Vini crementi in Marckinborn“.
Rijpheid, evolutief, koffie en karamel, zeste van sinaas. Gekonfijt fruit, citrusschil, potpourri van gedroogd fruit, met veel zuren. Alles blijft netjes binnen de lijntjes. Mooi gestructureerde Auslese.

Kloster Eberbach Berg Schlossberg “Aus dem Cabinetkeller” Riesling Beerenauslese 2015
160 gram restzoet. Schlossberg heeft leisteen en kwartsiet in de bodem.
Rijpe appel en zoet exotisch fruit, bloemen en honing, Botrytis, blauwe kaas, nagellak. Rijp met een volmondige zoetheid; honing, bruine suiker, kandijstroop. Erg zoete impressie waardoor evenwicht wat zoek is.

 

Kloster Eberbach Berg Schlossberg “Aus dem Cabinetkeller” Riesling Trockenbeerenauslese 2017
305 gram restsuiker, 8,8 g/l aciditeit, 7,5% alcohol.
Koffie, karamel, kandij en honing, rozijntjes en geweekte pruimen, kruidig. Romige aanzet met overweldigend rijp tropische fruitextract. Zuren breken laat door, en brengen de wijn een beetje in balans. Veel concentraat. Pikant gevoel dat spanning brengt. Mooie wijn!

Dit bezoek was onvergetelijk. Niet in het minst door de inbreng van de gedreven gids Jasmin, ook door alle informatie die we opdeden. Zelden zoveel bijgeleerd op zo’n korte tijd.
Lees er in de loop van 2020 nog meer over in Perswijn, waar Stefaan enkele artikels zal wijden aan de Prädikatswijnen.

Met oprechte dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Nog enkele sfeerbeelden: (klik op een foto voor meer details):

Welkom…

Kloster Eberbach

Kloster Eberbach

Maquette van het domein

14de eeuwse grafstenen

Kloostergang

Antieke horizontale wijnpers

Slaapzaal van de monniken

Hospitalkeller, de schatkamer

Hospitalkeller, de schatkamer

Basilika © Kloster Eberbach

Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 1)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 2)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 1)

Lees ook: Op bezoek bij Weingut Kaufmann (deel 1)
Lees ook: Op bezoek bij Weingut Kaufmann (deel 2)

 

Bronnen:
Schloss Johannisberg
Oxford Companion to Wine – Jancis Robinson
Wines of Germany – Anne Krebiehl
Caesar-michel.de
Duitsewijn.nl
Deutscheweine.de
The Geography of Wine: Regions, Terroir and Techniques
Researchgate.net
St. Anthony
Wikipedia
Heroes of riesling

Kloster Eberbach
Wikipedia Kooster Eberbach
Hessenschau.de
Wikipedia Pinot Noir “Klebrot”
Google Arts&Culture
Wikipedia Cisterciënzers
Die Zisterzienser und ihre Weinberge in Brandenburg
Wein: Geschichte und Genuss

Meer over Prädikatsweine:
Over mostgewicht en graden Oechsle
Kabinett, een kleine geschiedenis
Het Kabinett-probleem: wijnbouw en de opwarming van het klimaat

 

Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 1)

Tags

Auslese, Beerenauslese, Cabinet, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, Eberbach, German wine, Kabinett, Kloster Eberbach, Prädikat, Rheingau, riesling, Spätlese, Trockenbeerenauslese

We hebben de afgelopen jaren themaproeverijen gewijd aan de belangrijkste predikaatwijnen Kabinett, Spätlese en Auslese.
Het waren telkens fascinerende ervaringen, met goede tot grote wijnen. Bij Stefaan rijpte het idee om een reeks artikels over Prädikatsweine te schrijven voor het wijntijdschrift Perswijn. In de loop van 2020 kan je die lezen. Maar voorafgaand aan het schrijven moet er natuurlijk research gebeuren.
Zo gebeurde het dat Gerd, Stefaan en ik eind december 2019 richting Rheingau trokken, op zoek naar de oorsprong van de Prädikatsweine. Met dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Verslagen van de proeverijen kan je hier teruglezen:
De fenomenale Kabinett degustatie: deel 1, deel 2
Spätlese Special: deel 1, deel 2
De grote gerijpte Auslese degustatie: deel 1, deel 2

Kloster Eberbach

Na een sfeervol diner in Rüdesheimer Schloss en overnachting in het comfortabele gelijknamige hotel in het centrum van Rüdesheim am Rhein zijn we paraat om een volgende etappe toe te voegen aan onze reis in het verleden.
In Kloster Eberbach gaan we op zoek naar de oorsprong van Kabinett.

Beknopte geschiedenis van Kloster Eberbach
Net als Schloss Johannisberg ontstaat Kloster Eberbach in de 12de eeuw. In 1136 stuurde Bernhard van Clairvaux een abt en twaalf monniken naar deze plek om een Cisterciënzerabdij te stichten.
Interessant om weten is dat enkele jaren voordien, in 1116, aartsbisschop Adalbert von Mainz hier een Augustijner kanunnikenorde opricht, die in 1131 al terug afgeschaft wordt. De gebouwen van de abdij werden tijdelijk gebruikt voor een priorij van de Benedictijnen van Johannisberg. Dit stelde de Cisterciënzers in staat om naar de verlaten gebouwen te verhuizen en op basis daarvan een nieuw klooster te bouwen volgens ideale Cisterciënzerideeën.

© Kloster Eberbach | kloster-eberbach.de

Die Cisterciënzerideeën liggen aan de basis van de bloeiende status van de abdij. In overeenstemming met de strikte regels van de orde leidden de eerste Cisterciënzers in Eberbach een leven van ascese in onverwarmde, vochtige ruimtes; met een spreekverbod, weinig slaap en een mager dieet. Hun dagelijkse schema bestond uit een harde routine van gebed en werken.
Dankzij efficiënt economisch beheer groeide de abdij van Eberbach in de middeleeuwen uit tot een succesvolle zakelijke onderneming met uitgebreide grondbezit en veel boerderijen. Voor een groot deel was dit te wijten aan de wijnteelt door de Bourgondische monniken, een praktijk die ze hadden overgenomen uit hun thuisland en waarvoor de abdij nog steeds bekend is tot op de dag van vandaag.
Tegen het einde van de middeleeuwen werd Eberbach beschouwd als de belangrijkste speler in de wijnhandel in heel Midden-Europa.

In 1803 wordt het klooster opgeheven. De gebouwen worden niet afgebroken, maar delen van het kloostergebouw worden verder gebruikt als wijnbouwbedrijf. De eigendom gaat eerst over naar de hertog van Nassau, later in 1866 wordt het een Koninklijk Pruisisch wijndomein.
Sinds 1945 behoort Kloster Eberbach tot de Hessische Staatsweingüter.

Rondleiding met gids
Gerd heeft via het Duits Wijninstituut geregeld dat we voor de proeverij een rondleiding krijgen doorheen de kloostergebouwen.
Enige verwarring als we toekomen, omdat de gids ons niet herkent en omgekeerd. Maar na een tijdje spreken we elkaar aan en klaart alle onduidelijkheid op.
Onze gids is Jasmin Bähr, die een ongelofelijke kennis tentoon spreidde. Tip: volg haar account op Instagram, ze is ware wijnfanaat.

Hoe verder we ronddwalen doorheen de immense en indrukwekkende gebouwen, hoe meer informatie we over ons uitgestort krijgen.
Over de bloei van het klooster door de wijnhandel, bijvoorbeeld. In de 15de eeuw was Kloster Eberbach het rijkst wijndomein van Duitsland. De productie overschreed ruim de eigen behoefte en de wijn werd als koopwaar uitgevoerd. Gelegen aan de Rijn was transport van de wijnvaten geen probleem. Als religieuze orde moeten ze ook geen taksen betalen. Daarenboven hadden de monniken in Keulen een eigen handelshuis, het Eberbacher Hof, en hadden ze eigen schepen in bezit. De scheepsvloot vervoerde telkens zo’n 200 Fuder of 1650 hl wijn naar Keulen. Het Kölner Hof ontwikkelde zich tot een belangrijke handelsbasis voor het klooster, omdat de Hanzestad Keulen het centrum was van de toenmalige Noord-Europese wijnhandel.

De wijngaarden bestonden toen vooral uit Pinot Noir. Die werd in de streek “Klebrot” of “Clebroit” genoemd. De wijn werd uitsluitend verhandeld in vaten: flessen bestonden nog niet. In de loop van de geschiedenis vond ook hier een evolutie plaats van rode naar witte druiven, waarbij Riesling de plaats van Pinot Noir innam. Met uitzondering van de wijngaarden bij Assmannshausen, wat tot op heden een eilandje Spätburgunder in Rheingau is.
Jasmin laat ons de eeuwenoude horizontale wijnpersen zien die in de perszaal opgesteld staan. De oudste draagt het jaartal 1668.Cabinet
Omdat wijn verhandeld werd in vaten was Kloster Eberbach ook gekend voor de vervaardiging van wijntonnen. In het jaar 1449 werd het “Grote Vat” (“das Große Fass”) gemaakt: met een inhoud van 70.000 liter was het het grootste vat ter wereld.

De concurrentie tussen de verschillende wijnproducenten in de Rheingau was groot. Zowel in Schloss Vollrads als in Kloster Eberbach kwam men op het idee om de betere wijnen langer te laten rijpen, met de bedoeling om er dan later hogere prijzen voor te kunnen vragen.

Foto Stefaan Soenen

In het jaar 1245 gaven de Cisterciënzermonniken van Kloster Eberbach opdracht om de schrijfkamer, “Fraternei”, om te bouwen en uit te breiden zodat die als schatkamer kon gebruikt worden. In een speciaal gebouwd keldergewelf hiervan zouden de beste wijnen van het wijngoed van het klooster bewaard worden. Dat gewelf kreeg later de naam “Cabinet Keller”.
De eerste vermelding van de term Cabinet met betrekking tot een wijn dateert van het jaar 1712. Kloster Eberbach gaf de chique Franse benaming “Cabinet” aan de meest prestigieuze wijnen van het wijngoed, die baat hadden bij wat bewaring.
Volledigheidshalve dient vermeld dat ook Schloss Vollrads, op een boogscheut van Kloster Eberbach, aanspraak maakt op de eerste vermelding van Cabinet met betrekking tot wijn.

In de Cabinet Keller werden wijnen tussen de vijf en drieëntwintig jaar op vat bewaard alvorens vrijgegeven te worden voor de handel.
De term Cabinet stond sindsdien voor de hoogste kwaliteit van de wijnen gerijpt in de Cabinet Keller. En dat bleef lange tijd zo, tot in 1971. De Duitse Wijnwet van 1971 eigende zich immers de term Kabinett toe als een van de Prädikatsbenamingen.
Bij Kloster Eberbach houdt men echter hardnekkig vast aan Cabinet als een aanduiding van de betere wijnen van het bedrijf, zoals later tijdens de degustatie zal blijken.

Met oprechte dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 1)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 2)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 2)

Bronnen:
Schloss Johannisberg
Oxford Companion to Wine – Jancis Robinson
Wines of Germany – Anne Krebiehl
Caesar-michel.de
Duitsewijn.nl
Deutscheweine.de
The Geography of Wine: Regions, Terroir and Techniques
Researchgate.net
St. Anthony
Wikipedia
Heroes of riesling

Kloster Eberbach
Wikipedia Kooster Eberbach
Hessenschau.de
Wikipedia Pinot Noir “Klebrot”
Google Arts&Culture
Wikipedia Cisterciënzers
Die Zisterzienser und ihre Weinberge in Brandenburg
Wein: Geschichte und Genuss

Meer over Prädikatsweine:
Over mostgewicht en graden Oechsle
Kabinett, een kleine geschiedenis
Het Kabinett-probleem: wijnbouw en de opwarming van het klimaat

 

Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 2)

Tags

Auslese, Beerenauslese, Cabinet, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, German wine, Johannisberg, Kabinett, Prädikat, Rheingau, riesling, Schloss Johannisberg, Spätlese, Trockenbeerenauslese

We hebben de afgelopen jaren themaproeverijen gewijd aan de belangrijkste predikaatwijnen Kabinett, Spätlese en Auslese.
Het waren telkens fascinerende ervaringen, met goede tot grote wijnen. Bij Stefaan rijpte het idee om een reeks artikels over Prädikatsweine te schrijven voor het wijntijdschrift Perswijn. In de loop van 2020 kan je die lezen. Maar voorafgaand aan het schrijven moet er natuurlijk research gebeuren.
Zo gebeurde het dat Gerd, Stefaan en ik eind december 2019 richting Rheingau trokken, op zoek naar de oorsprong van de Prädikatsweine. Met dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Verslagen van de proeverijen kan je hier teruglezen:
De fenomenale Kabinett degustatie: deel 1, deel 2
Spätlese Special: deel 1, deel 2
De grote gerijpte Auslese degustatie: deel 1, deel 2

Schloss Johannisberg

In het vorige artikel schreef ik over het ontstaan van Spätlese en daaruit volgend Auslese.

Interessant om weten is dat in die tijd deze wijnen amper restsuiker bevatten en dus niet zoet waren. Het was immers onmogelijk om zoete wijnen stabiel te bewaren.
Chemicus Dr. Conrad Schmitt analyseerde tussen 1888 en 1892 52 wijnen uit het “Herzoglich Nassauischen Cabinetkeller” met jaargangen van 1706 tot 1880.
De analyse toont een gemiddelde suikergehalte van 2,8 gram per liter, met een minimum analyseresultaat van 0,71 g/l restzoet en een maximumwaarde van 7,06 g/l. Het gemiddelde alcoholpercentage was 8,61 Vol%, met een spreiding van 4,71 tot 14,37%.
Schmitt vond wel een aanzienlijk hoger extractgehalte in al deze wijnen en verklaart dat voornamelijk door het van nature hoge glycerinegehalte in deze wijnen, de speciale kenmerken van de druivenmost en de nobele rot van de druiven.
Dus ook van door Botrytis aangetaste druiven werd “droge” wijn gemaakt!

© Fine Das Weinmagazin 01|2010

Het is pas met de toepassing van steriele filtratie, uitgevonden in 1913 maar door de eerste wereldoorlog pas toegepast in de wijnbouw vanaf 1926 dat zoete wijnen gestabiliseerd konden worden en dat ze ook als dusdanig op de markt konden gebracht worden.

Met de uitvinding van de hydrometer aan het eind van de 18de eeuw werd het mogelijk om suikergehalte in most nauwkeurig te meten. Zowel Baumé (1728-1804) in 1768 als Oechsle (1774-1852) in 1820 ontwikkelden een methode om de densiteit van een vloeistof te meten. De schaal van Oechsle vindt ingang om het suikergehalte van druivenmost te bepalen.
De termen Beerenauslese en Trockenbeerenauslese worden gebruikt vanaf de jaren 1800. Volledigheidshalve: Eiswein (ijswijn) wordt voor het eerst in 1830 gedocumenteerd, toen wijnbouwers in het stadje Dromersheim bij Bingen bij toeval op 11 februari ontdekten dat een heerlijk zoete most kon worden verkregen uit bevroren druiven.

Een tocht door het donker
De kelders van Schloss Johannisberg zijn indrukwekkend.
Stefan Eiser neemt ons mee de duisternis in.
We worden er eerst getrakteerd op een glaasje Sekt:
Fürst von Metternich Riesling Sekt Brut 2016
Het is erg kil en donker in de kelder waar de Sekt wordt geschonken, en de wijn zelf komt ook heel koud in het glas. Ik herken citrusaroma’s, citroenolie, iets aards in de neus, met kalkig droge impressies op de tong, olie-achtig en een hoge aciditeit. Maar dus geen ideale proefomstandigheden.

We dalen verder de trappen af.
Verlicht met slechts enkele kaarsjes wordt in de uitgestrekte vatenkelder een middeleeuwse sfeer opgeroepen. Kiezeltjes onder de voeten, zwarte schimmels aan de muren en plafonds, vochtig en kil. En veel vaten, vooral oude, hier en daar eentje dat er wat nieuwer uitziet.

Foto Stefaan Soenen

© Heroes of Riesling

Verderop door de onderaardse gangen komen we aan de schatkamer, of “Bibliotheca subterranea”.
Terug naar het verleden: hier liggen flessen van vele tientallen, ja honderden jaren oud.De oudste fles dateert van 1748!
Regelmatig worden de gekoesterde kleinoden hier van een nieuwe kurk voorzien. De flessen worden dan aangevuld, waar mogelijk met dezelfde wijn, en als er te weinig wijn daarvoor beschikbaar is worden glasparels in de fles gebracht zodat het niveau terug tot een aanvaardbaar niveau kan worden opgevuld.

We komen weer in het daglicht. De mist is een beetje opgetrokken en we zien vaag het Rheingau landschap aan de voet van het Schloss.

Degustatie

Sinds het begin van de 19de eeuw werden de verschillende soorten wijn aangeduid door kleuren. Er waren immers geen etiketten, en men gebruikte zegellak in verschillende kleuren om de kwaliteit van de wijn aan te geven. Die traditie is gebleven: nog steeds hebben de flessen een gekleurde ring rond de hals en een aanduiding op het etiket.

Vermits we de degustatie binnen thema Prädikatsweine willen houden, beperken we ons tot de zoete wijnen van het huis.

Schloss Johannisberg Riesling Kabinett Rotlack 2018
Deze lichte Kabinett wordt in feinherb stijl gemaakt, dus met een eerder bescheiden restsuiker van 22 g/l.
Gele en groene appeltjes, groene kruidigheid, rozemarijn, en apotheekkastje, thee, hooi; kruidig en licht zoet in aanzet, appeltjes, perzikjes, groene kruidigheid in afdronk. Eerder basiskwaliteit.

Schloss Johannisberg Riesling Spätlese Grünlack 2018
71 gram restzoet, en 9,0 % alcohol.
Lichte kruidigheid en klein tropisch fruit, abrikoosjes, mango, banaan; sappig en ronder met goede spanning, fijne citruszuurtjes, sinaas en mandarijn; gebalanceerde afdronk met sappigheid en goede lengte. Mooi.

Schloss Johannisberg Riesling Auslese Rosalack 2018
110,8 gram restsuiker, 7,5% alcohol.
Complexe neus, papier, witte kersen, sinaas en cassis, vanille, kaneel en koekkruiden, klein tropisch fruit; extravert mondgevoel met rijp exotisch fruit en romigheid. Balans, puur, fijn en lekker. Lange afdronk met rijpe appel, ananas, mango, litchi. Erg mooi.

Schloss Johannisberg Riesling Beerenauslese Rosa-Goldlack 2018
De Rosa-Goldlack is sinds enkele jaren gewijzigd naar de Purpurlack (paars).
Donker goudgeel. Rozijntjes op alcohol, munt, karamel, gdroogd fruit, hars en boenwas, witte chocolade. Rijpe en fluwelige aanzet vol gedroogd rijp fruit, met gebalanceerde zuren die voor elegantie zorgen. Saliniteit en pikantighied is opvallend, evenals de zuurstructuur. Complexiteit, lengte en kracht in afdronk. 

Schloss Johannisberg Riesling Trockenbeerenauslese Blaulack 2018
226,8 gram restsuiker met amper 6% alcohol.
Ingetogen neus, met honing, rozijntjes, sinaasschil, citroentjes, rokerigheid. Dik en volumineus romig in de mond, met weer die pikante saliniteit. ZAciditeit is minder opvallend, maar voldoende om balans te brengen. Vanille, honing en ananasschijfjes in de lange afdronk. 

Kabinett Rotlack 2018

Spätlese Grünlack 2018

Auslese Rosalack 2018

Beerenauslese Rosa-Goldlack 2011

Trockenbeerenauslese Blaulack 2018

(klik op een afbeelding voor meer details)

Herr Stefan Eiser, Stefaan en Gerd aan de proeftafel

 

We eindigen de dag met een sfeervol diner in Rüdesheimer Schloss waar we uit de schatkamerlijst een mooie gerijpte Spätlese halbtrocken kiezen:
1990er Weingut Geschwister Ehrhard Rüdesheimer Berg Roseneck Riesling Spätlese halbrockenen
Gedroogde abrikoosjes, kaarsvet, steenfruit, gedroogde ananasschijfjes, sinaaszest in de neus. Nog erg fris. Rijpe zuurtjes en delicaat gedroogde vruchten. Iets tannineus. Citrus, mineraal, steenfruit. Zoetheid is geïntegreerd, net niet opvallend. Iets drogend in de afdronk. Bijna dertig jaar oud, en nog perfect genietbaar.

We overnachten in het comfortabele gelijknamige hotel van Breuer in het centrum van Rüdesheim am Rhein en dan zijn we paraat om een volgende etappe toe te voegen aan onze reis naar het verleden.

Met oprechte dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 1)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 1)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 2)(volgt)

Bronnen:
Schloss Johannisberg
Oxford Companion to Wine – Jancis Robinson
Wines of Germany – Anne Krebiehl
Caesar-michel.de
Duitsewijn.nl
Deutscheweine.de
The Geography of Wine: Regions, Terroir and Techniques
Researchgate.net
St. Anthony
Wikipedia
Heroes of riesling

Meer over Prädikatsweine:
Over mostgewicht en graden Oechsle
Kabinett, een kleine geschiedenis
Het Kabinett-probleem: wijnbouw en de opwarming van het klimaat

 

Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 1)

Tags

Auslese, Beerenauslese, Deutsches Weininstitut, Duitse Riesling, German wine, Johannisberg, Prädikat, Rheingau, riesling, Schloss Johannisberg, Spätlese, Trockenbeerenauslese

We hebben de afgelopen jaren themaproeverijen gewijd aan de belangrijkste predikaatwijnen Kabinett, Spätlese en Auslese.
Het waren telkens fascinerende ervaringen, met goede tot grote wijnen. Bij Stefaan rijpte het idee om een reeks artikels over Prädikatsweine te schrijven voor het wijntijdschrift Perswijn. In de loop van 2020 kan je die lezen. Maar voorafgaand aan het schrijven moet er natuurlijk research gebeuren.
Zo gebeurde het dat Gerd, Stefaan en ik eind december 2019 richting Rheingau trokken, op zoek naar de oorsprong van de Prädikatsweine. Met dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Verslagen van de proeverijen kan je hier teruglezen:
De fenomenale Kabinett degustatie: deel 1, deel 2
Spätlese Special: deel 1, deel 2
De grote gerijpte Auslese degustatie: deel 1, deel 2

Schloss Johannisberg

Op een kille decemberochtend rijden we richting Rheingau. De mist neemt toe naarmate we de Rijn naderen. Het veerpont over de rivier zien we pas door de grijze massa opduiken als de boot enkele tientallen meter van de oever is.
We zijn net op tijd op Schloss Johannisberg in Geisenheim voor een snelle lunch en onze afspraak met Stefan Eiser, verantwoordelijk voor rondleidingen, kelderbezoeken en degustaties.
Terwijl we buiten in de mist ronddwalen, vertelt Herr Eiser over de geschiedenis van het historische domein, en van de rijke wijngeschiedenis van Rheingau in het algemeen.

Foto Stefaan Soenen

Beknopte geschiedenis van het Schloss
Omstreeks het jaar 1100 werd het eerste benedictijnenklooster op de Bischofsberg gesticht door aartsbisschop Ruthard van Mainz (1088-1109). Veel eerder al, in 817, werd door Lodewijk de Vrome melding gemaakt van wijngaarden op deze plaats. De sneeuw zou hier eerder smelten dan in de omgeving, daarom werd de heuvel uitgekozen om druiven te planten. Welke die oorspronkelijke druiven waren is onduidelijk. Heel waarschijnlijk waren dat blauwe druiven, of een “complantation” (gemengde wijngaard) van blauwe en witte druiven. In de Oxford Companion to Wine spreekt Jancis Robinson over Elbling, rode en witte Muscat, Pinot Noir en “Räuschling”, niet te verwarren met Riesling. Onze gids Stefan heeft het dan weer over Heunisch en Gelber Orleans samen met Pinot Noir. In het boek uit 1934 “Der Weinbau in der Provinz Rheinhessen, im Nahetal und Moselthal” wordt ook gewag gemaakt van Orleans, samen met Riesling: “…op de vaak steile hellingen tussen Nierstein en Nackenheim wordt voornamelijk Orleans geplant, dezelfde die wordt geplant in Rüdesheim op de berg; de voet van de berghelling is meestal beplant met riesslings…“.

In 1716 koopt de vorstabdij Fulda het klooster en begint aan de verbouwing ervan tot een paleis voor de vorst van Fulda.
Tegelijk worden op bevel van de prins van Fulda alle wijngaarden gerooid en herplant met de volgens hen beste druif op dat moment: Riesling. In 1720 worden in de wijngaard 294.000 stokken Riesling geplant. Daarmee wordt het de eerste wijngaard ter wereld waarvan de aanplant uitsluitend uit Riesling bestaat. Enkele andere bronnen spreken van 38.500 wijnstokken, van zowel Riesling als Orléans, wat wellicht dichter bij de realiteit is gezien de te beplanten oppervlakte en de toenmalige lagere plantdichtheid.
Nog steeds zijn de 50 ha wijngaard die Schloss Johannisberg bezit gelegen in de onmiddellijke omgeving van de huidige kasteelgebouwen.
In enkele wijngebieden van de wereld wordt de naam Johannisberger gebruikt als met over Riesling spreekt.

© http://www.germanwines.de

Gedurende de Napoleontische oorlogen (1792 tot 1815) kreeg het domein verschillende keren andere eigenaars.
Op het Congres van Wenen (1814-1815) werden na de val van Napoleon de nieuwe Europese grenzen vastgelegd. De Oostenrijkse kanselier en staatsman Klemens Wenzel von Metternich slaagde erin om tussen de verschillende landen een akkoord te bekomen, dat zou leiden tot vrede in Europa. Als waardering hiervoor schonk de Oostenrijkse keizer Franz I in 1816 de Johannisberg, het Schloss en de omliggende wijngaarden, die voordien aan Napoleon toebehoorden, aan de Fürst von Metternich.
Het domein bleef eigendom van het Huis von Metternich. Na zware bombardementen in 1942 kon Paul Alfons von Metternich-Winneburg het Schloss terug heropbouwen. In 1974 was hij, als enige overlevende van de dynastie, verplicht om tot verkoop over te gaan.
Momenteel behoort het geheel toe aan de familie en voedingsconcern Dr. Oetker.

Ontstaan van Spätlese
Aan Schloss Johannisberg wordt het ontstaan van de eerste Spätlese toegeschreven. Het verhaal, of de legende, speelt zich af in het jaar 1775.
Traditioneel moest elke oogst binnen zijn voor 16 oktober, feestdag van de Heilige Gallus. Dat leidde nogal eens tot onrijpe en zure wijnen, dus de prins van Fulda besloot zelf de rijpheid te laten beoordelen en pas te laten oogsten als de druiven voldoende rijp waren. Elk jaar werd een boodschapper uitgestuurd als de druiven mochten geoogst worden.
In 1775 had de koerier een paar weken vertraging. Als hij arriveert met het oogstbevel zijn een deel van de druiven al aangetast door schimmel. De oogst van gezonde druiven is veel te klein, en de keldermeester geeft bevel om ook de aangetaste druiven te oogsten en er wijn van te maken. Die bleek erg goed van kwaliteit te zijn, en sindsdien is men elk jaar wijn gaan maken van druiven die, zoals later zou blijken, aangetast waren door Botrytis cinerea, edelrot.
Al in 1730 meldden chroniqueurs dat sommige wijnbouwers “graag zouden willen wachten op een beetje rot om de grotere zoetheid van de druiven te bereiken”, maar 1775 blijft de datum die het begin markeert van een geplande late oogst of Spätlese.
Ter ere van deze gebeurtenis staat op de binnenplaats van Schloss Johannisberg de “Spätlesereiter“, die de koerier met het oogstbevel voorstelt.

Spätlesereiter © http://www.germanwines.de

Andere regio’s en landen maakten ook wel eens wijn maakten van druiven met edelrot, maar op Schloss Johannisberg werd het herkend als gunstig en werd het jaar na jaar systematisch nagestreefd om de kwaliteit van de wijnen te verhogen.
Later werd de techniek van selectie meer en meer verfijnd. De beslissing om geselecteerde druiven die door Botrytis waren aangetast te oogsten voor een specifieke wijn kwam 12 jaar later na de ontdekking van Spätlese, in 1787, tegelijk de eerste vermelding van Auslese.

Met oprechte dank aan het Duitse Wijninstituut voor de ondersteuning!

Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Schloss Johannisberg (deel 2)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 1)
Lees ook: Een reis naar de oorsprong van Prädikatsweine: Kloster Eberbach (deel 2)

Bronnen:
Schloss Johannisberg
Oxford Companion to Wine – Jancis Robinson
Wines of Germany – Anne Krebiehl
Caesar-michel.de
Duitsewijn.nl
Deutscheweine.de
The Geography of Wine: Regions, Terroir and Techniques
Researchgate.net
St. Anthony
Wikipedia
Heroes of riesling

Meer over Prädikatsweine:
Over mostgewicht en graden Oechsle
Kabinett, een kleine geschiedenis
Het Kabinett-probleem: wijnbouw en de opwarming van het klimaat